نقش و تأثیر شخصیت‌های ایرانی در کشمیر، با تکیه بر تواریخ محلی کشمیر و تذکره‌ها (قرن هشتم تا یازدهم هجری)

Abstract

یکی از موضوع‌های درخور پژوهش در بررسی تاریخ‌های محلی، ورود عناصر مسلمان به صحنه‌های فرهنگی کشمیر است. در این باره، از تذکره‌ها و منابع تاریخی شبه قاره، به ویژه تواریخ محلی فارسی قرون یازدهم و دوازدهم هجری، مطالب و نکات بدیع و ارزشمندی می‌توان به دست آورد. اسلام از قرن هشتم هجری، در منطقه کشمیر نفوذ کرد؛ با این حال، ویژگی‌های این سرزمین باعث شد که زمینه‌های ورود مهاجران ایرانی، برای تبلیغ شریعت اسلامی و معارف و آمیزه‌های عرفانی به خوبی فراهم شود. در این راستا، شیوه فعالیت‌های تبلیغی و معنوی شخصیت‌ها یا گروه‌های ایرانی تأثیرگذار در کشمیر، آن قدر مشهود و ملموس بوده است که اشتهار نام ایران صغیر برای کشمیر، با مسمّی و صحیح می‌نماید. محور اصلی پژوهش حاضر آن است که همه افراد و گروه‌های ایرانی مهاجر به این سرزمین، در دوره تاریخی موضوع بحث، در راستای فکر و اندیشه اعتقادی یکسانی نبوده‌اند؛ چون در برخی از مواقع، تعارض‌هایی در رویه و عملکرد اقدامات آنان مشهود است که می‌توان آن را بررسی کرد. نتیجه نهایی عملکرد آنان، سوق دادن کشمیر به فرهنگ ایرانی اسلامی، به ویژه زبان و ادب فارسی، بود. تبیین این موضوع، هدف اصلی پژوهش حاضر است. رهیافت پژوهشی مقاله آنکه شخصیت‌های ایرانی مهاجر به کشمیر که ذکر نام و اقدامات آنان در مقاله آمده است، نقش مؤثری در حوزه‌های سیاسی و ادبی و عرفانی این سرزمین داشتند و تأثیرگذاری آنان در این حوزه‌ها، بسیار چشمگیر بوده است. مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی، با نگرش تاریخی به عملکرد نخبگان و گروه‌های ایرانی کشمیر، در محدوده تاریخی قرن هشتم تا یازدهم هجری، بر اساس تذکره‌ها و تواریخ محلی آنجاست.