شناسایی، طبقه‌بندی و تحلیل همدیدی امواج گرمایی به‌منظور کاهش مخاطرات انسانی در شمال غرب ایران

Abstract

امواج گرمایی از تظاهرات اصلی تغییر آب‌وهوای جهان معاصرند که به‌لحاظ فراوانی وقوع و صدمات جانی و مالی ناشی از این پدیده، اهمیت زیادی دارند. هدف این پژوهش، شناسایی، طبقه‌­بندی و تحلیل همدیدی امواج گرمایی است که در منطقۀ شمال­ غرب ایران به وقوع می‌پیوندند. در این مطالعه سامانه­های همدیدی مؤثر در وقوع امواج گرمایی بررسی شده­اند. از شاخص گرمایی معرفی‌شده توسط مرکز ملی داده­های آب‌وهوایی ایالات متحده (NCDC) استفاده شد. بدین منظور ابتدا آمار بلندمدت 23‌سالۀ دمای حداکثر روزانه و رطوبت نسبی روزانه برای پنج ماه گرم سال (اردیبهشت تا شهریور) برای ایستگاه­های همدیدی شمال غرب ایران و ویژگی­های آماری و همدیدی امواج گرمایی به‌وقوع‌پیوسته بررسی شد. امواج گرمایی مناطق مورد مطالعه براساس شاخص گرمایی مذکور در پنج سطح شدت، طبقه‌بندی و شناسایی شد. نتایج تحلیل نقشه­های همدید نشان داد که الگوهای غالب در مناطق مورد مطالعه در زمان وقوع امواج گرمایی پرفشار جنب‌حاره‌ای، کم‌فشار عربستان و پاکستان‌اند. نقشه­های شار رطوبتی نیز نشان دادند که حرکت واچرخندی روی دریای خزر و نیز حرکت چرخندی دریای مدیترانه، بیشترین تأثیر را در شار رطوبتی به منطقۀ شمال­غرب ایران در زمان وقوع امواج گرمایی داشته­اند. رطوبت در زمان وقوع امواج گرمایی روی منطقۀ شمال­غرب وجود داشت که سبب تشدید مخاطرات امواج گرمایی به‌لحاظ مخاطرات انسانی شده است.