رادیوی محلی و مخاطرات طبیعی (بررسی عملکرد رادیو خوزستان در پوشش رسانه‌ای سیل نوروز 1398)

Abstract

رادیو به‌واسطۀ امکان دسترسی ساده، راحت و همگانی از کاربردی‌ترین رسانه‌های ارتباطی در شرایط بحران است. رادیوهای محلی، به‌دلیل رویارویی مستقیم‌ با بحران، دسترسی زیاد و آسان به منابع موثق، انحصار خبرها و اطلاعات کمیاب و به لحظه، قدرت تأثیرگذاری بیشتری داشته و نیز در مقابله با مخاطرات، منابع شهروندی بیشتری در اختیار دارند و می‌توانند در کنترل و مدیریت بحران، به مسئولان ذی‌ربط کمک کند. در روزهای آغازین نوروز سال 1398 دو سامانۀ بارشی به فاصلۀ یک هفته استان‌های غربی و جنوب غربی کشور را تحت شعاع بحران سیل قرار دادند. با توجه به اینکه در بارندگی‌های سامانۀ اول، سطح آب در سدهای مسیر رودخانه‌های کرخه، دز و کارون بالا آمده و استان لرستان را درگیر سیل کرده بود، با پیش‌بینی موج دوم بارندگی‌ها، بیشترین نگرانی دربارۀ استان خوزستان به وجود آمد، زیرا احتمال سرریز شدن آب، طغیان رودخانه‌ها، غرقاب شدن دشت خوزستان و... زیاد بود. با این پیش‌بینی عملاً استان خوزستان وارد مرحلۀ پیش از بحران شد که با شروع این موج بارشی، این استان درگیر بحران شده و وضعیت فوق‌العاده در آنجا اعلام شد. از همین رو نحوۀ مدیریت و پوشش رسانه‌ای بحران، در رادیوی محلی (رادیو خوزستان) به‌عنوان یکی از رسانه‌های مؤثر در طول بحران، در دامنۀ زمانی 4 فروردین تا 21 فروردین با روش تحلیل محتوای کیفی با رویکردی تحلیلی-توصیفی بررسی شد. این پژوهش از نوع پژوهش‌های کاربردی است و نتایج نشان می‌دهد که رادیو خوزستان در ایام بحران در سه مرحلۀ هدف این مقاله برنامه‌سازی داشته است. در مرحلۀ قبل از بحران، به مقولاتی همچون «اطلاع‌رسانی و آموزش» و «اختصاص بخش‌های ویژه» توجه کرده و شایسته بود به مقولاتی همچون «ارتباط با سایر مراکزی که دچار این بحران شده‌اند و تجربیاتی در این زمینه دارند»، «توجه به همه مناطق مبتلا در استان»، «آموزش نحوۀ دسترسی به رادیو در زمان بحران» توجه بیشتری می‌کرد. در مرحلۀ «حین بحران» زیر مقولات «توجه به ایام خاص»، «سرعت برقراری و نوع ارتباط»، «اطلاع‌رسانی سریع»، «رعایت اصل صداقت»، «تعاملات رسانه‌ای»، «مبارزه با شایعات» پرداخت مناسبی شده بود و شایسته بود زیرمقولۀ «توجه به میراث فرهنگی» نیز مورد توجه قرار می‌گرفت و در مرحلۀ «بعد از بحران» این رادیو در پرداخت به زیرمقولات «تقویت همبستگی»، «نحوه مواجه سازمان‌های مسئول»، «بازگرداندن سلامت روانی» و «اطلاع‌رسانی برای کاهش آلام» رویکرد مناسبی داشته است.