مقایسۀ شاخص استاندارد بارش و نظام رتبه‌بندی تاپسیس به‌منظور ارزیابی وضعیت مخاطرۀ خشکسالی در استان خوزستان

Abstract

مطالعة وضعیت خشکسالی به‌عنوان نوعی مخاطرة طبیعی در نواحی مختلف به‌منظور تدوین طرح‌های مقابله با خشکسالی و مدیریت خطر آن، اهمیت زیادی دارد. نمایه‌های مختلفی برپایة کمیت‌های مؤثر اقلیمی برای ارزیابی خشکسالی معرفی شده است. بررسی حالت‌های وقوع همزمان طبقات هر نمایة معین خشکسالی می‌تواند معیار مناسبی برای ارزیابی تطابق نمایه‌ها باشد. هدف این تحقیق، مقایسۀ دو روش رتبه‌بندی تاپسیس و شاخص استاندارد بارش (SPI) در بررسی وضعیت خشکسالی استان خوزستان و کارایی آنها در این زمینه بوده است. در بخش دیگری از پژوهش، میزان حساسیت روش تاپسیس با استفاده از چهار پارامتر اقلیمی مختلف در تعیین خشکسالی یا ترسالی در قالب جدول‌هایی ارائه شد. در این تحقیق مشخص شد که دو روش مذکور برای تعیین وضعیت خشکسالی و شدت آن کارایی یکسان و مناسبی دارند، ولی برای تعیین شدت ترسالی از روش شاخص استاندارد بارش نمی‌توان استفاده کرد. در واقع با روش اخیر تنها می‌توان این موضوع را مشخص کرد که آیا سال مورد نظر جزو سال‌های تر بوده است یا نه. برای مثال کمترین عدد این شاخص 04/3- در سال 1390 برای ایستگاه آبادان به‌دست آمد که نشان‌دهندة خشکسالی شدید است و بیشترین عدد یعنی 33/1 در سال 1377 مربوط به ایستگاه اهواز بود که در طبقة نرمال قرار گرفت؛ درصورتی‌ که در روش رتبه‌بندی تاپسیس می‌توان علاوه‌بر تعیین شدت خشکسالی، وضعیت سال‌های تر را نیز به‌صورت کمی ارزیابی کرد. با توجه به محاسبات، برای همة ایستگاه‌های بررسی‌شده سال1390 خشک‌ترین، و سال1371 مرطوب‌ترین سال بوده است. همچنین به‌واسطة مطالعات پارامتریک انجام‌گرفته توسط روش تاپسیس، مشخص شد که بیشترین حساسیت در بین کمیت‌های اقلیمی، مربوط به تعداد روزهای بارانی، و کمترین حساسیت مربوط به رطوبت نسبی هواست.