شناخت آیین پیش‌زردشتی ویو در ائوگمدئچا

Abstract

ویو (اوستایی: vayu؛ ودایی: vāyú؛ فارسی میانه: wāy) از کهن‌ترین و اسرارآمیزترین ایزدان هندوایرانی است. او در اوستا به‌گونه‌ای برجسته تصویر شده است. در ادبیات پهلوی، وایِ خوب و وایِ بد به‌روشنی از هم تفکیک شده‌اند، اما این شخصیت دوگانة وای محصول تفکری متأخر است و در دوران اولیه ویو شخصیت واحدی بوده است با سیمایی دوگانه. در رام‌یشت، جنبة سازندة طبیعت ویو تصویر شده و به جنبة ویرانگر طبیعتش اشاره‌ای شده است، اما این جنبة ویرانگر به‌وضوح در ائوگمدئچا نشان داده شده و ویو در این نوشته موجودی در حد پیک مرگ است. همچنین به‌نظرمی‌رسد که ویو ایزد بزرگ و برتر در جامعه‌ای بوده که آیین، آداب و اصطلاحات مخصوص به خود داشته‌ است. پاره‌ای از مفاهیم و اصطلاحات آیین ویو با بررسی بخش‌هایی از ائوگمدئچا قابل­درک است. با ظهور دین زردشتی، این ایزد بلندمرتبه تنزل مقام پیدا کرد و به ایزدی زیردست تبدیل شد. آیین پیش‌زردشتیِ کهن مربوط به او نیز رنگ باخت، اما به‌دلیل اینکه نزد پیروانش اهمیّت و محبوبیت داشت، به حیات خویش ادامه داد و بعدها بسیاری از ویژگی‌های خود را به دین زردشتی و شخصیت‌های آن منتقل کرد. در این مقاله شخصیت ویو در ائوگمدئچا و پاره‌ای از جنبه‌های آیین او بررسی شده است.