کاربرد الگوریتم‌های هوشمند برای مدلسازی رابطه دبی-اشل در شرایط استغراق سرریزهای کنگره‌ای و خطی

Abstract

استغراق سرریز با افزایش سطح آب پایین‌دست به ترازی مساوی یا بیش از تراز تاج سرریز، دبی عبوری از سرریز را کاهش می‌دهد. هدف این پژوهش استفاده از الگوریتم‌های SVM و GEP برای افزایش دقت پیش‌بینی رابطه‌ی دبی-اشل در سرریزهای کنگره‌ای و لبه تیز مستغرق است. از متغیرهای Hd (بار کل پایین-دست جریان مستغرق)، Ho (بار کل بالادست جریان آزاد)، H* (بار کل بالادست جریان مستغرق)، P (ارتفاع سرریز)، U (سرعت جریان آزاد بالادست)، α (زاویه دیواره جانبی سرریز) و Cd (ضریب دبی جریان)، پنج پارامتر بی‌بعد Fr1، Cd، H_d/H_o ، H_o/P و α برای پیش‌بینی H^*/H_o بمنظور محاسبه نسبت دبی عبوری از پایین‌دست تحت شرایط استغراق، Qs، به دبی عبوری تحت شرایط آزاد، Q1، براساس شاخص‌های عملکرد مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE)، ضریب تبیین (R2)، خطای نسبی (RE) و نسبت تفاوت توسعه داده شده (DDR) استفاده شدند. مقدار شاخص‌های RMSE، R2، RE و ZDDR(max) برای سرریز کنگره‌ای در دوره تست الگوریتم‌های SVM و GEP به ترتیب (0104/0، 9996/0، 741/1، 267/45) و (0157/0، 9992/0، 533/0، 73/19) و برای سرریز خطی به ترتیب (0066/0، 9996/0، 320/0، 91/67) و (0088/0، 9998/0، 5432/0، 73/63) بدست آمدند. ترکیب نهایی پارامترهای مستقل در سرریز کنگره‌ای و خطی به ترتیب شامل (Fr1، Cd، H_d/H_o ، H_o/P و α) و (Fr1 و H_d/H_o ) شدند. نتایج نشان داد SVM در هر دو سرریز نسبت به GEP عملکرد بهتری در پیش-بینی H^*/H_o دارد. دقت SVM در سرریز خطی از کنگره‌ای بیشتر بود. آنالیز حساسیت نشان دهنده‌ی بیشترین تاثیرگذاری Fr1 و H_d/H_o بترتیب در سرریزهای کنگره‌ای و خطی بود.