درآمدی بر زیبایی‌شناسی سفالینه‌های جانوری ایران پیش از اسلام

Abstract

در بررسی مجموع آثاری که تحت عنوان سفالگری مطرح می‌شوند. عنایت به دو مقوله بنیادین که همواره این هنر- صنعت را تحت‌الشعاع قرار داده امری بایسته است. الف) جنبه های کاربردی ب) جلوه های نمادین و ارزش های زیبایی‌شناسانه در پژوهش اخیر با احتراز از مقوله «کاربردی» محصولات هنر صنعت سفالگری که باعث اطلاق وجه دوم آن یعنی صنعت می‌گردد؛ «سفالینه های جانوری» که مصداق بارز جلوه‌های هنری و نمادین هنر- صنعت سفالگری است، مورد کنکاش قرار می‌گیرد. لذا ارائة تعریفی آغازین برای معرفی این آثار ضروری‌ست. سفالینه‌های جانوری به قسمی از هنرـ صنعت سفالگری اطلاق می‌گردد که فرم و شکل ظاهری آن در حالتی انتزاعی منبعث از جانوران مختلف، ساختاری جدید و پویا در قالب سفالگری پدید آورده‌است. این گونه دست ساخته‌های بشری به لحاظ مالامال بودن از پیام های بصری، اعتبار و شانی هم طراز با آثار ارزشمند هنری یافته و شاخص‌های عمد? آثار هنری از جمله: «محتوای1»؛ «بیان2» و «تزیین3» را یکجا در خود دارد. لذا در این مقاله به بهانه نقد مایه‌های ذهنی خالقین این آثار و نیز تحلیل ارزش های زیبایی‌شناسانة آن ضمن بررسی آثاری از قدیمی‌ترین سفالینه‌های جانوری به سه فراز از موارد در خور توجه در این مقوله پرداخته خواهد شد. الف) ارزش های زیبایی‌شناسانه ب) تفوق جنبه‌های نمادین و هنری بر جنبه‌های کاربردی ج) ظرفیت بالای سفال به عنوان محملی مناسب جهت ظهور و بروز ارزش های هنری