تأملی در پیوند موسیقی و صناعات بصری با تکیه بر مفهوم تناسب تألیفی

Abstract

این نوشتار در سه باب تنظیم شده است. در باب نخست برخی از آرای حکمای مسلمان در باب پیوستگی موسیقی و صناعات بصری آمده است که نشان می‌دهد دست کم در مرتبۀ نظر، می‌توان به وجودی چنین پیوندی قائل بود. در باب دوم مفهوم تناسب تألیفی یا همان تناسب هارمونیک، که رابطه‌ای ریاضی است و قدمت آن دست کم به زمان فیثاغورس باز می‌گردد، به مثابه یکی از روابط مهم در تعیین نسبت‌های موسیقایی معرفی شده و کیفیت ظهور این مفهوم در شماری از منابع درجۀ اول اسلامی بررسی می‌شود. در باب سوم با مقایسۀ قواعد پرسپکتیو و بیان هندسی تناسب تألیفی، نوعی مشابهت میان نظام ادراک چشم و گوش انسان نشان داده شده و با این مقدمه‌، نمونه‌ای از به‌کارگیری تناسب تألیفی در معماری و تزیینات اسلامی معرفی می‌شود تا بابی برای مطالعات آتی در این حوزه گشوده شود