حرکت از نگاه ابن سینا و ابوالبرکات بغدادی

Abstract

هرچند ابوالبرکات مکان و زمان را شروط مقدم بر حرکت و زمان را نه مقدار حرکت که مقدار وجود می‌داند، با این حال معتقد است که می‌توان حرکت را بر حسب مفهومی شهودی از زمان، که غیر از مفهوم نظری زمان است، تعریف کرد و به این وسیله دَوری را که در تعریف ارسطو از حرکت وجود دارد که خروج تدریجی (و در نتیجه، زمانی) از قوه به فعل است، حل می‌کند. در بحث از وجود یا عدم حرکت که ابن سینا با تقسیم حرکت به قطعیه و توسطیه برای نوع دوم وجود عینی و برای اولی وجود ذهنی قائل است، ابوالبرکات معتقد است حرکت نمی‌تواند مطلقاً عدمی باشد، حتی اگر دارای وجودی لحظه‌ای و ناپایدار باشد. در بحث از علت حرکت ابوالبرکات با دیدگاه‌های ابن سینا موافق است که محرک غیر از متحرک است. همچنین در این مقاله دیدگاه‌های ابن سینا و ابوالبرکات در بارۀ وحدت حرکت و تضاد و تقابل میان حرکات بررسی می‌شود.