شناسائی نژادهای فیزیولوژیک قارچ Blumeria graminis f.sp.tritici در سیستان و بررسی مقاومت ارقامی از گندم به بیماری سفیدک سطحی

Abstract

سفیدک سطحی یکی از مهمترین بیماری های گندم در کشور می باشد که هر ساله خسارت زیادی به محصول 1380 – 1376 مزارع گندم سیستان مورد بازدید قرار گرفت و نمونه های آلوده به گلخانه منتقل و با استفاده از روش های تک پوستول و تک اسپور روی ارقام حساس ابتدا خالص و سپس تکثیر گردیدند .هرجدایه روی هشت رقم افتراقی طبق روشهای بین المللی مایه زنی و پس از یادداشت برداری از تیپ آلودگی، نژادها نژادها تشخیص داده شدند. نتایج این تحقیق وجود نژادهای 66‘ 27‘ 11‘ 31‘50‘ 14‘ 28‘ 58‘ 21‘ 5‘ 19‘ 32‘ 24‘ 84‘ 53‘ 73 و 44 را در مناطق مختلف سیستان نشان داد. این نژادها برای اولین بار از سیستان گزارش و برای سیستان و ایران جدید می باشند. در بین 17 نژاد شناسایی شده‘ نژادهای 11‘ 53 و 73 با در برگرفتن 40 درصد از کل جدایه ها‘ نژادهای غالب منطقه بودند. نژاد 53 با دارا بودن 16 درصد از کل جدایه ها بزرگترین جمعیت و با 5/62 درصد بیماریزایی به تنهایی در بین کل نژادها‘ نژاد غالب و غالب بیماریزا در جمعیت بیمارگرا در منطقه در طول چهارسال معرفی می شود. لاین ها و ارقام استاندارد از حیث واکنش در مقابل جدایه های قارچ نسبتا متفاوت بودند. بدین ترتیب نتایج این بررسی نشان داد که اکثر جدایه های سیستانی با ژن های pm3, pm8 و pm3b سازگار بودند. مقاومت 70 رقم و لاین گندم در مرحله گیاهچه و بلوغ در گلخانه و مزرعه طی سالهای 1379- 1377 نسبت به نژاد 11 قارچ مورد بررسی قرار گرفتند. در این میان از ارقام تحت کشت سیستان‘ رقم هیرمند فاقد علائم در گلخانه و حداقل آلودگی را در مزرعه نشاند داده و در واقع عکس العمل آن مانند لاین افتراقی Weihenst. M1 بود که احتمالا دارای ژن مقاومت pm4b می باشد. رقم چمران مقاومت بالا و رقم سرخ تخم در شرایط گلخانه و مزرعه حساس بود. سایر ارقام‘ مقاومت نسبی از خود در مقابل عامل بیماری نشان دادند.