ارزیابی اقتصادی تحقیقات کشاورزی در ایران؛ مورد چغندرقند

Abstract

یکی از مهم‌ترین سیاست‌های دولت در بخش کشاورزی، سیاست تحقیقات کشاورزی می‌باشد که یکی از قدیمی‌ترین عرصه‌های آن در ایران تحقیقات چغندرقند است. مقاله‌ی حاضر با تدوین یک متدولوژی مناسب در چارچوب رهیافت مازاد اقتصادی، به ارزیابی بازده اقتصادی و آثار رفاهی تحقیقات چغندرقند می‌پردازد. مطابق نتایج حاصله، نسبت فایده-هزینه‌ی این سرمایه‌گذاری پژوهشی دولت برای دوره‌ی مورد مطالعه 3/5 و نرخ بازده داخلی آن 7/33 درصد به دست آمد که بیانگر کارایی مطلوب آن در مقایسه با دیگر سرمایه‌گذاری‌های دولت می‌باشد. در بعد توزیع درآمد، حدود 174 درصد فواید نصیب تولیدکنندگان می‌گردد (74 درصد آن از محل زیان مالیات‌دهندگان تأمین می‌شود). بیش از 100 درصد عواید تولیدکنندگان نیز نصیب چغندرکاران روستایی شده بازاررسانان چغندرقند اندکی متضرر می‌شوند. تحلیل حساسیت نتایج نسبت به مقادیر پارامترها، پایداری آن را تأیید می‌کند. بر اساس یافته‌های این مطالعه، دولت که به خاطر نارسایی بازار وارد عرصه گردیده بود اگر چه تقریباً موفق بوده است اما نسبت به سایر دولت‌ها (چه توسعه‌یافته و چه روبه‌توسعه) عملکرد ضعیفی داشته است و نظام تحقیقات کشاورزی کشور نیازمند تحقیقات و نوآوری‌های نهادی می‌باشد.