بررسی عکس العمل ارقام تجارتی سویا در شرایط تنش رطوبتی در اواخر مرحلة زایشی

Abstract

تنش رطوبتی در هر مرحله از نمو گیاه می تواند عملکرد بذر سویا را کاهش دهد. اما مقدار تحمل به خشکی و به دنبال آن کاهش عملکرد در نتیجه تنش آب با مرحله نمو گیاه، تاریخ کاشت، گروه رسیدگی و مدت دوام خشکی تغییر می‌کند. این مطالعه بمنظور بررسی عکس‌العمل ارقام تجارتی سویا از گروه‌های مختلف رسیدگی (III، IV و V) به تنش کمبود آب در اواخر مرحلة زایشی (5R تا 8R) در قالب طرح بلوکهای متعادل گروهی با چهار تکرار و در دو محیط تنش و بدون تنش انجام شد. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در محیط تنش و بدون تنش، تفاوت معنی‌داری را برای اکثر صفات بجز، ارتفاع گیاه، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، و تعداد بذر در گیاه بین گروه‌های رسیدگی و همچنین ارقام داخل گروه‌های رسیدگی نشان داد. از نظر عملکرد بذر تنها در محیط تنش بین گروههای رسیدگی اختلاف معنی‌داری دیده شد. بیشترین آسیب ناشی از تنش آبی مربوط به صفت عملکرد بذر، وزن100 دانه، تعداد غلاف در گیاه و طول دورة پر شدن دانه بود. شدت تنش (SI) برای ارقام گروه‌های رسیدگی III و IV بالا (62/0) و برای ارقام گروه رسیدگی V پائین (28/0) بود بنابراین تجزیه‌های بعدی برای ارقام در گروه‌های رسیدگی III و IV با همدیگر و مجزای از گروه رسیدگی V انجام گرفت. در محیط بدون تنش، براساس نتایج همبستگی ساده صفات، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیّت، صفات شاخص برداشت و تعداد غلاف در گیاه برای ارقام گروه‌های رسیدگی III و IV و صفات طول دوره پر شدن دانه و شاخص برداشت برای ارقام گروه رسیدگی V به عنوان صفات موثر مرتبط با عملکرد بذر شناسایی شدند. در محیط تنش، برای ارقام گروه‌های رسیدگی III و IV و همچنین ارقام گروه رسیدگی V، صفات شاخص برداشت و تعداد غلاف در گیاه به عنوان موثرترین صفا ت بر عملکرد بذر شناسایی گردیدند.