رقابت تراکم‌‌های مختلف خردل وحشی (Brassica kaber) با گندم زمستانه (Triticum aestivum) در مقادیر مختلف کود نیتروژن

Abstract

به منظور بررسی اثرات رقابتی تراکم‌‌های مختلف خردل وحشی با گندم زمستانه در مقادیر مختلف کود نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 78-77 در مزرعة تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در کوشکک انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی با چهار تکرار و به روش افزایشی اجرا گردید. فاکتورهای مورد مطالعه در این آزمایش عبارت بودند از فاکتور تراکم‌‌های مختلف خردل وحشی در پنج سطح صفر، 10، 20، 30 و 40 بوته در متر مربع و فاکتور سطوح مختلف کود نیتروژن در پنج سطح صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار که از منبع اوره تأمین می‌‌شد. تراکم گندم ثابت و به میزان 140 کیلوگرم در هکتار (? 350 بوته در متر مربع) و رقم مورد استفاده، مرودشت بود. نتایج نشان داد به طور کلی در کلیة تراکم‌‌های خردل وحشی با افزایش مصرف نیتروژن تا 100 کیلوگرم در هکتار، افزایش معنی‌‌داری در ارتفاع، تعداد پنجه هر بوته، طول سنبله، تعداد سنبلک در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گندم حاصل شد و این افزایش، در عملکرد دانه گندم محسوس‌تر از عملکرد بیولوژیک بود. ولی در سطوح 150 و به ویژه 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار کرت‌‌های آلوده به خردل وحشی، این اجزاء کاهش یافتند یا تفاوت معنی‌‌داری پیدا نکردند و این بدان معنی است که رقابت خردل وحشی موجب کاهش بهره‌‌وری کود نیتروژن اضافی در گندم شد. از طرف دیگر مشاهده گردید به طور کلی در کلیة سطوح کودی با افزایش تراکم خردل وحشی از 20 بوته در متر مربع، کاهش معنی‌‌داری در اجزای نامبرده حاصل شد و این کاهش، در عملکرد دانه گندم محسوس‌‌تر از عملکرد بیولوژیک بود. در واقع در تراکم‌‌های بالاتر علف هرز، افزایش کود نیتروژن اثرات منفی آلودگی علف هرز را روی عملکرد گندم کاهش نداد. در مقایسه روند تغییرات شاخص‌‌های فیزیولوژیک نیز دیده شد که افزایش تراکم‌‌‌‌های خردل وحشی و کاهش سطوح نیتروژن، کاهش معنی‌‌داری در این شاخص‌‌ها ایجاد کرد اما تفاوت‌‌ها عمدتاً در نقاط اوج منحنی‌‌ها مشاهده گردید.