بررسی صفات مرفوفیزیولوژیکی گندم نان و رابطه آنها با عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش خشکی

Abstract

در این تحقیق تعداد 20 لاین گندم نان از نظر عملکرد دانه و برخی صفات مرفولوژیکی در طرح کرت های خردشده درقالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در اقلیم کرج بررسی شدند، به طوریکه فاکتور اصلی شامل دو سطح رژیم آبیاری ، بدون تنش رطوبتی و با تنش رطوبتی بود و لاین های گندم فاکتور فرعی را تشکیل دادند. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که بین لاین ها از نظر کلیه صفات تنوع قابل ملا حظه ای وجود دارد. به طور کلی تمام صفات مورد بررسی نسبت به تنش خشکی واکنش منفی نشان دادند و میانگین هر صفت در محیط تنش کاهش و میانگین صفت تعداد سنبلچه های عقیم در پایین سنبله در شرایط تنش افزایش یافت. بیشترین آسیب ناشی از اثر تنش خشکی بر روی عملکرد دانه بوده که در اثر کاهش شدید وزن دانه ها به دلیل بروز خشکی در دوره دانه بستن به وجود آمد. نتایج حاصل از همبستگی های فنوتیپی و ژئوتیپی ، رگرسیون گام به ام و تجزیه علیت نشان داد که ، برا ی افزایش عملکرد دانه در شرایط تنش ، از بین اجزاء عملکرد دانه باید بر حسب اولویت به ترتیب تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد دانه در سنبله را افزایش داد تا کمبود عملکرد نای از کاهش زن هزار دانه جبران شود. همچنین به دلیل محدویت آبی ، برای افزایش شاخص برداشت باید عملکرد کاه را نسبت به عملکرد دانه کاهش داد. برای افزایش عملکرد دانه در شرایط بدون تنش از بین اجزاء عملکرد دانه باید به ترتیب تعداد دانه در سنبله ، تعداد سنبله در واحد سطح و وزن هزار دانه را افزایش داد. در چنین شرایطی بهتر است با انتخاب ارقام دیررس ، دوره رشد رویشی افزایش داده شود. البته با توجه به اثر مستقیم و منفی ارتفاع بوته بر شاخص برداشت رشد اندام های هوایی باید در حدی افزایش یابد که باعث خوابیدگی محصول نگردد و در نهایت میزان شاخص برداشت بالا باشد.