کاربرد مدل کامپیوتری ANSWERS برای محاسبه رواناب و تخمین فرسایش و رسوب در اراضی شیبدار کشاورزی حوزه آبخیز گرگان رود و مقایسه آن با سایر روشهای متداول

Abstract

در سالهای اخیر توجه روزافزونی به بهبود و حفظ منابع آب ملی در کشور صورت گرفته است .هرز آبهای آلوده و رسوبات موجود در آنها از عوامل مهم در تخریب منابع یاد شده به شمار می روند. مدلهای ریاضی متعددی برای محاسبه هرز آب و تخمین فرسایش خاک بوجود آمده اند که مدل کامپیوتری ANSWERS یکی از این مدلها می باشد.این مدل از نوع مدلهای تبیینی بوده وبا استفاده از پارامترهای توزیع یافته و یا پخشی در سطح یک حوزه آبخیز و با استفاده از داده های هر رگبارش،به شبیه سازی فرایندهای هیدرولوژیک رگبارش فوق می پردازد.در این تحقیق یک حوزه آبخیز به مساحت 24 هکتار در منطقه گرگان در نظر گرفته شد. اراضی شیبدار کشاورزی که در این حوزه قرار گرفته اند دارای شیب میانگین معادل 35 درصد می باشند.پس از ورود اطلاعات به کامپیوتر و حصول نتایج خروجی مشخص شد که حجم روان آب مشاهده شده در محیط با حجم روان آب محاسبه شده توسط مدل فوق تقریباً یکسان بوده و بیش از 96 درصد همخوانی دارد . با این وجود فرسایش خاک پیش بینی شده توسط مدل و فرسایش خاک مشاهده شده مطابقت مناسبی نداشته و عدد ارائه شده توسط مدل تا 5/2 برابر بیشتر از مقدار واقعی نیز بالغ می گردید. همچنین مشاهده شد که مدل کامپیوتری ANSWERS در بارانهای با شدت متوسط تا زیاد،بهتر از بارشهای با شدت کم عمل نموده و قابل اطمینان تر خواهد بود.در این میان از سایر مدلها نیز استفاده گردید و مشخص شد که حجم روان آب محاسبه شده در روش استدلالی تقریباً با مقدار واقعی نزدیک می باشد ولی قرابت آن کمتر از مدل ANSWERS است . همچنین حجم روان آب محاسبه شده توسط روش شماره منحنی (CN)دارای هیچگونه نزدیکی با مقدار واقعی نبوده و از اینرو در این حوزه قابل اطمینان نمی باشد.در مورد فرسایش خاک نیز باید عنوان کرد که مقدار تلفات خاک محاسبه شده توسط معادله جهانی فرسایش USLE تقریباً همخوانی مناسبی با مقدار واقعی داشته و از مدل ANSWERS در بارشهای با شدت کم قابل اطمینان تر خواهد بود. در نهایت باید عنوان کرد که با انجام تحقیقات بیشتر میتوان به بهینه سازی مدلهای یاد شده و تطابق بهتر آنها با شرایط ایران پرداخت.