بررسی رابطه فرسایش پذیری خاک(K)وپایداری خاکدانه ها در سریهای عمده خاکهای دشت قزوین

Abstract

این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین فاکتور فرسایش پذیری خاک(Kدرمعادله جهانی فرسایش خاک)با میزان پایداری خاکدانه ها انجام گرفت.همچنین اثر کربنات کلسیم از طریق بافت خاک بر فاکتور فرسایش پذیری،مورد مطالعه قرار گرفت.بدین منظور از21 سری خاک دشت قزوین که با تحت سریهای جداشده،جمعاً 44سری وتحت سری را شامل می شود(براساس مطالعات مؤسسه تحقیقات خاک وآب)،تعداد111 نمونه مرکب از خاکهای سطحی برداشته شدآزمایشات مختلف فیزیکوشیمیایی روی آنها انجام گرفت وسپس 37نمونه خاک جهت تعیین میزان فرسایش پذیری خاک واندازه گیری درصدپایداری خاکدانه هاانتخاب شد.ابتدا با استفاده از نموگراف ویشمایر وهمکاران(1971)میزان فرسایش پذیری خاک محاسبه گردید.(7)سپس پایداری خاکدانه ها به روش کمپر وروسنو (1985)(درآب مقطر،برای نمونه های با SAR بالا در آب مقطر وآب شور)اندازه گیری شد.(3)ودرآزمایش آخر،بافت خاک مجدداً در دوحالت یکی با حذف آهک(برای 27 نمونه خاک با آهک بالا)ودیگری بدون حذف آهک وبا آب مقطر تعیین گردید. نتایج بدست آمده نشان دادکه بافت خاکهای واریزه های بادبزنی در ارتفاعات ،سبک تامتوسط(لوم،لوم سیلتی،لومی شنی)ودر دشت ونقاط پست سنگینتر شده عموماً لومی رسی ورسی میباشد. شوری در اراضی پست حداکثر6/24 دسی زیمنس بر متر(سری ولدآباد)ومیزان قلیائیت(70تا50= SAR)در سریهای ولدآباد وفارسیان مشاهده شد.کربن آلی خاکها بین 0 تا 4/1 درصد ومیزان آهک از 1 تا25 درصد متغیر بود. گچ فقط در برخی سریها(کهکین،ولدآباد،فارسیان)مشاهده شد.میزان فرسایش پذیری خاکها در سیستم انگلیسی 51/0-22/0 ودرصد پایداری خاکدانه ها 80-7/6% تعیین گردید. همچنین مشخص شدکه ضریب همبستگی بین پایداری خاکدانه ها با فرسایش پذیری خاک پایین است (404/0=r)ونشان میدهد که این شاخص از پایداری برای بیان میزان فرسایش پذیری خاکهای منطقه قابل اعتماد نیست . نتایج مربوط به حذف کربنات کلسیم نشان داد که در این حالت میزان رس نسبت به حالت بدون حذف بطور معنی دار کاهش می یابد ویا بعبارت دیگر قسمت اعظم کربنات کلسیم خاکها جزو بخش رس می باشد،با کاهش میزان رس فرسایش پذیری محاسبه شده خاکها نیز زیاد شد. با توجه به اثر آهک بنظر میرسد برای استفاده مطمئن از نموگراف ویشمایر وهمکاران که منتج از خاکهای فاقد آهک ایالات متحده آمریکاست،در خاکهای آهکی ایران مطالعات بیشتری باید صورت گیرد.