اثربخشی آموزش جایگزین پرخاشگری و ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی بر راهبردهای شناختی نظم‌جویی هیجان در نوجوانان بزهکار

Abstract

این پژوهش به‌منظور مقایسه اثربخشی آموزش جایگزین پرخاشگری و ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی بر راهبردهای شناختی نظم‌جویی هیجان نوجوانان بزهکار انجام شد. طرح پژوهش از نوع شبه‌تجربی سه‌گروهی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه بود. بدین منظور از بین نوجوان کانون اصلاح و تربیت شهر تهران، 60 نفر با استفاده از روش نمونه‎برداری دردسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان، قبل از شروع مداخله پرسشنامه‎ نظم‌جویی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون، 2006) را تکمیل کردند. سپس دو گروه آزمایشی تحت 10 جلسه آموزش به‌شیوه آموزش جایگزین پرخاشگری گلدشتاین و آموزش ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی مایکنبام قرار گرفتند، درحالی‎که گروه گواه آموزشی را دریافت نکرد. پس از اتمام جلسه‌های آموزشی و همچنین دو ماه بعد، مجدداً هر سه گروه پرسشنامه‎ مزبور را تکمیل کردند. داده‎ها با استفاده از روش تحلیل واریانس مختلط تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش جایگزین پرخاشگری در مقایسه با دو گروه دیگر به‌طور معناداری بر نمرات راهبردهای شناختی مثبت نظم‌جویی هیجان در طول مراحل پژوهش تأثیر داشته است. اما در ارتباط با راهبردهای شناختی منفی نظم‌جویی هیجان نتایج نشان داد که روش‎های آموزشی نتوانستند تأثیر معناداری بر نمرات داشته باشند. با توجه به یافته‎های پژوهش می‎توان از روش آموزش جایگزین پرخاشگری به‌عنوان روشی جایگزین یا مکمل در کنار سایر شیوه‎های مداخله‎ای برای بهبود نظم‌جویی شناختی در نوجوانان استفاده کرد.