رابطۀ بافت اجتماعی کلاس با درگیری تحصیلی: نقش واسطه‎ای فرایندهای نظام خود، انگیزش و هیجان‎های تحصیلی

Abstract

هدف از این پژوهش تعیین نقش واسطه‌ای فرایندهای نظام خود، انگیزش و هیجان‎های تحصیلی در رابطۀ بین بافت اجتماعی کلاس و درگیری تحصیلی بود. بدین منظور ۵۸۶ دانش‌آموز دختر و پسر پایۀ نهم متوسطۀ شهر تهران انتخاب شدند و پرسشنامه‌های درگیری تحصیلی (ریو و تی‌سنگ، ۲۰۱۱) و هیجان‌های تحصیلی (پکران و دیگران، 200۵) و مقیاس‌های انگیزش تحصیلی (والرند و دیگران، 1989)، ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی (فیلاک و شلدون، 2003)، حمایت هیجانی معلم (ساکیز، 2007)، حمایت از استقلال عمل (بلک‌برن، ۱۹۹۸) و حمایت هیجانی همسالان (جانسون و دیگران، 1983) را تکمیل کردند. ارتباط بین متغیرها با استفاده از مدلی ساختاری به روش تحلیل مسیر آزمون شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد بافت اجتماعی کلاس (شامل حمایت هیجانی معلم، حمایت از استقلال عمل و حمایت هیجانی همسالان) از چندین مسیر بر درگیری تحصیلی اثر ساختاری دارد. در مهم‌ترین مسیر عوامل بافت اجتماعی کلاس بر فرایندهای نظام خود (ارضای نیاز استقلال عمل، ارضای نیاز صلاحیت و ارضای نیاز ارتباط) اثر ساختاری داشت و این فرایندها بر انگیزش تحصیلی به طور ساختاری تأثیر می‌گذاشت. انگیزش بر هیجان‌های تحصیلی اثر ساختاری داشت و هیجان‌ها نیز بر درگیری تحصیلی به طور ساختاری تأثیر می‌گذاشت. بنابراین عوامل بافت اجتماعی کلاس به واسطۀ فرایندهای نظام خود، انگیزش و هیجان‌های تحصیلی بر درگیری تحصیلی تأثیر گذاشتند.