مخاطرات حفاری مکانیزه تونل در بافت فرسوده شهری

Abstract

ایجاد فضاهای زیرزمینی و حفاری‌های تونل در زیر مناطق شهری که عمدتاً دارای سازه­هایی متراکم با بافت فرسوده و غیرمهندسی هستند حتی علیرغم استفاده از ماشین‌آلات حفاری پیشرفته با چالش­هایی همراه است. در این مقاله، مخاطراتی که در حفاری مکانیزه تونل‌ها با استفاده از ماشین حفار نوع سپر تعادلی در محیط­های شهری باعث آسیب­پذیری سازه­ها و ساختمان‌های مجاور می­شوند مورد بررسی قرار گرفته­اند.<br /> خط یک متروی تبریز به طول 2/17 کیلومتر از میدان ائل‌گلی آغاز و پس از عبور از مرکز و بافت فرسوده شهری در کوی لاله خاتمه می­یابد. حدود 8 کیلومتر از مسیر به صورت تونل عمیق با دو دستگاه ماشین حفار از نوع سپر تعادلی در حال حفاری می‌باشد. بررسی مخاطرات حفاری در بافت شهری نشان می­دهد ایجاد ترک‌های بزرگ و جزئی در ساختمان­ها به ترتیب حدود 13 و 31 درصد را بخود اختصاص داده و نفوذ فوم حفاری و دوغاب تزریقی از طریق حفرات مدفون با فروانی 11 درصد، از آسیب‌هایی هستند که در زمان حفاری با آنها مواجه شده است. وجود حفره­های مدفون در شهرهای تاریخی و با سابقه زلزله‌خیزی مثل تبریز از عوامل تشدید کننده آسیب­های حفاری تونل می­باشد. بر اساس نتایج ابزار دقیق، بیشترین نشست در زمان عبور ماشین حفار اتفاق افتاده و مقدار آن با عمق افزایش پیدا می­کند. نتایج این مقاله می­تواند در پیش­بینی و کاهش مخاطرات حفاری سایر خطوط متروی تبریز و یا شهرهای مشابه نقش مؤثری داشته باشد.