سرنخ های جدیدی از رویدادهای تاریخی در سرپل ذهاب در اواخر هزارۀ سوم پ.م با نگاهی به نقش برجسته آنوبانی نی

Abstract

نقش برجستة آنوبانی­نی در شهرستان سرپل­ ذهاب از جملة قدیمی­ترین نقوش برجستة سنگی در ایران است که در سال 1836 راولینسون آن را شناسایی کرد و در سال 1896 دمورگان نخستین طرح را از آن منتشر نمود. این نقش برجسته در امتداد شاهراه مهم و راهبردی معروف به شاهراه خراسان بزرگ قرار دارد که ارتفاعات زاگرس مرکزی را به دشت­های پست میانرودان متصل می­کند. وجود یک کتیبه در زیر این نقش بر اهمیت آن افزوده است. این کتیبه ما را با جزئیات نقش و افراد حک‌شده بیشتر آشنا می­کند. با توجه به این­که این نقش برجسته مربوط به یکی از حاکمان قدرتمند لولوبی به نام آنوبانی­نی بوده است، نام این نقش برجسته نیز به نام آنوبانی­نی معروف شده است. چون این نقش طی چند مرحله دستخوش تغییراتی شده است، در این مقاله سعی شده تا دربارة این تغییرات بحث شود و دربارة نقش اسیر اضافه­شده در انتهای نقش برجسته، ماهیت این نقش و ارتباط نقش برجستة آنوبانی­نی با نقش برجستة ایدین­سین، که روبه­روی آن قرار دارد، تفسیری روشن عرضه گردد. به نظر می­رسد این نقش برجسته را آنوبانی­نی بر روی کوه باتیر حک‌ کرده، اما رقیبان منطقه­ای لولوبی­ها، یعنی سیمورومی­ها، در آن تغییراتی داده­اند.