معرفی و بررسی برخی ویژگی‌های اسفار خمسة لندن (PL) «قدیمی‌ترین ترجمة تاریخ‌دار تورات به خط فارسی- عبری1»

Abstract

متون فارسی- عبری، متونی هستند که به زبان فارسی و به خط عبری به نگارش درآمده‌اند. سابقة پیدایش این متون به پیش از نخستین اثر فارسی به خط عربی، یعنی <em>کتاب الابنیه عن حقایق الادویه</em> اثر ابومنصور موفق هروی به کتابت اسدی طوسی (447 هجری قمری) بازمی‌گردد. بنابراین تحقیق دربارة این متون برای بررسی‌های تاریخی زبان فارسی امری حیاتی و بسیار مهم است. یکی از حوزه‌های بسیار مهم متون فارسی- عبری ترجمه‌های تورات به ویژه اسفار خمسه به زبان فارسی و به خط عبری است. کهن‌ترین ترجمه تاریخ‌دار اسفار خمسه به فارسی- عبری، نسخة اسفار خمسة لندن، معروف به PL است که در بریتیش میوزیوم لندن نگهداری می‌شود. این نسخه در 15 مارس 1319 میلادی کتابت شده، مترجم اصلی آیات آن شخصی به نام ابی سعید و کاتب (و احتمالاً یادداشت‌نویس) آن نیز شخصی به نام یوسف بن موسی بوده است. این متن دارای ویژگی‌های منحصر به فرد لغوی، رسم‌الخطی، صرفی و نحوی بسیاری است. نگارنده در این مقاله تنها به معرفی مختصر ویژگی‌های کلی این متن، مانند رسم‌الخط، شیوة اعراب‌گذاری، انجامة نسخه، مکان کتابت و نام مترجم و کاتب پرداخته، بررسی‌های دقیق‌تر در حوزه‌های لغوی و زبان‌شناختی را به مقالات بعدی وامی‌نهد.