بررسی تأثیرپذیری سطح آب زیرزمینی از نشت و نفوذ در کانال‌های انتقال آب (مطالعه موردی: بلداجی)

Abstract

<strong>آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین آب آشامیدنی بیش از 5/1 میلیارد نفر در سراسر جهان، از جمله مناطق خشک و نیمه­خشکی چون ایران است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نشت و نفوذ بر تغذیه آب زیرزمینی، در شرایط قرارگیری تراز سطح ایستابی در اعماق متفاوت انجام شده است. </strong><strong>برای انجام این پژوهش، کانال خاکی بلداجی با خاک لومی، در شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری، به­عنوان نمونه اصلی انتخاب شد. ابعاد این کانال براساس روابط تشابه ابعادی و با در نظر گرفتن مقیاس 13/0 به مدل آزمایشگاهی واقع در آزمایشگاه مکانیک خاک دانشگاه شهرکرد و در کانالی با شیب ثابت، طول یک متر و عرض 59/0 متر انتقال یافت. در این پژوهش، 9 دبی (بین 40 تا 161 لیتر در ثانیه) و چهار سطح ایستابی (75/0، 8/0، 85/0 و 9/0 متر از سطح خاک) به دبی قابل کاربرد در مدل تبدیل شد. کلیه آزمایش­ها برای دو مقطع مثلثی و ذوزنقه و در سه تکرار انجام گردید. نتایج مدل فیزیکی آزمایشگاه نشان داد نفوذ آب از کانال باعث بالا آمدن سطح آب زیرزمینی بین 5/3 تا 11 سانتی</strong><strong>­</strong><strong>متر می­گردد. مقادیر تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از روش بیلان آب محاسبه شد و نتایج نشانگر تخمین­های نامطلوب این روش برای هر دو مقطع مثلث و ذوزنقه است (</strong><strong>R²</strong><strong> بزرگتر از 72/0 و 62/0 به­ترتیب برای مقطع ذوزنقه و مثلث؛ </strong><strong>RMSE</strong><strong> بزرگتر از 166 و 157 به­ترتیب برای مقطع ذوزنقه و مثلث؛ و </strong><strong>MAE</strong><strong> بزرگتر از 154 و 142 به­ترتیب برای مقطع ذوزنقه و مثلث). بنابراین، این روش برای تخمین تغذیه در منطقه بروجن پیشنهاد نمی­شود.</strong>