بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر جریان رودخانه با استفاده از مدل بارش-روانابIHACRES (مطالعه موردی: حوضه محمدآباد در استان گلستان)

Abstract

<strong>یکی از روش­های بررسی عکس­العمل حوضه­­های آبخیز به بارش</strong><strong>­</strong><strong>های محتمل، فرسایش و رسوبگذاری در مخازن استفاده از مدل‌های هیدرولوژیکی به عنوان ابزاری کارآمد برای شبیه</strong><strong>­</strong><strong>سازی فرآیندهای هیدرولوژیکی می‌باشد. تغییرات اقلیمی نیز در سال­های اخیر باعث دگرگونی وضعیت منابع آبی جهان و به تبع آن تغییر بر رواناب رودخانه­ها، محیط­زیست، آب شرب و کشاورزی شده است. از این­رو در این تحقیق تأثیر پدیده تغییر اقلیم بر رواناب سطحی حوضه آبریز محمدآباد استان گلستان در دوره </strong><strong>2040</strong><strong>-</strong><strong>2011</strong><strong> میلادی مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور ابتدا مدل بارش-رواناب</strong><strong>IHACRES</strong><strong>برای منطقه مورد مطالعه در دوره مشاهداتی (</strong><strong>2010</strong><strong>-</strong><strong>1982</strong><strong>) واسنجی گردید؛ سپس بر اساس نتایج مدل</strong><strong>HadCM</strong><strong>3</strong><strong>تحت سناریوهای</strong><strong>A</strong><strong>1</strong><strong>B</strong><strong>، </strong><strong>A</strong><strong>2</strong><strong> و</strong><strong> B</strong><strong>1</strong><strong>، مقادیر دما و بارش برای دوره آتی </strong><strong>2040-2011</strong><strong> با استفاده از مدل</strong><strong>LAES</strong><strong>-</strong><strong>WG </strong><strong>ریزمقیاس شده و به منظور شبیه­سازی رواناب حوضه به مدل</strong><strong> </strong><strong>IHACRES</strong><strong>معرفی گردید. </strong><strong>در تعیین ارزیابی مدل </strong><strong>IHACRES</strong><strong> از معیارهای عملکرد، شامل ضریب نش</strong><strong> (</strong><strong>NS</strong><strong>)</strong><strong>،ضریب تعیین </strong><strong>(</strong><strong>R</strong><strong>²</strong><strong>)</strong><strong> و معیارهای خطای </strong><strong>Bias</strong><strong> و </strong><strong>RMSE</strong><strong> استفاده شد. نتایج نشان داد که مقادیر این معیارها</strong><strong> توسط مدل</strong><strong> در دوره واسنجی به ترتیب</strong><strong>0/50</strong><strong>، </strong><strong>0/50</strong><strong>، </strong><strong>0/12</strong><strong> و </strong><strong>0/85</strong><strong> و در دوره صحت سنجی </strong><strong>0/49</strong><strong>، </strong><strong>0/46</strong><strong>، </strong><strong>0/11</strong><strong> و </strong><strong>0/95</strong><strong> می­­باشد. </strong><strong>در نهایت نتایج حاصل از پیش­بینی رواناب در دوره­های اقلیمی آتی نشان می­دهد که مجموع متوسط تغییرات رواناب سالانه درازمدت در دوره 2040-2011 به میزان 72/1 مترمکعب بر ثانیه در سناریوی </strong><strong>A</strong><strong>1</strong><strong>B</strong><strong> ، 86/4 متر مکعب بر ثانیه در سناریوی </strong><strong>A</strong><strong>2</strong><strong> و 25/0 متر مکعب بر ثانیه در سناریوی </strong><strong>B</strong><strong>1</strong><strong> نسبت به دوره 2010-1982 کاهش خواهد یافت.</strong>