شناسایی و تعیین بار آلودگی آلاینده‌های کشاورزی در حوضه آبریز رودخانه‌های کارون و دز

Abstract

<strong>وجود منابع آب و خاک مناسب در حوضه کارون بزرگ، عرصه گسترده منابع طبیعی، شرایط اقلیمی مساعد و منابع سرشار انرژی باعث توسعه کشاورزی، صنعت و رشد جمعیت در حاشیه رودخانه‌های کارون و دز گردیده است. این پژوهش با هدف شناسایی، بررسی وضعیت کمی، کیفی و تعیین بار آلودگی زهکش‌های کشاورزی حوضه کارون بزرگ (کارون و دز)، تعیین حجم‌زه‌آب و اثرگذاری بر کیفیت منابع تولید انجام شد. بر این‌اساس با انجام مطالعه میدانی، نمونه‌برداری در طی چهار فصل در سال‌های 93-1392 از 24 نقطه‌ی ورودی زه‌آب‌ها به منابع آب و به تعداد 96 نمونه صورت گرفت. ویژگی‌های </strong><strong>COD,</strong><strong>PO₄</strong>^-3<strong>, BOD, DO, NO₃^-, NH₃, TSS, pH, EC</strong><strong>، کاتیون‌ها، آنیون‌ها و دبی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد آلاینده‌های کشاورزی با حجمی معادل 2374 میلیون مترمکعب در سال باعث بار آلودگی از نوع </strong><strong>TDS</strong><strong> و </strong><strong>NO₃^-</strong><strong> به ترتیب 11862 و 51/65 تن در روز ایجاد نموده‌اند. بار آلودگی حاصل از مواد آلی بر مبنای </strong><strong>BOD</strong><strong> و </strong><strong>COD</strong><strong> به‌ترتیب معادل 7/29 و 211 تن در روز اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بازه رودخانه دز، بیشترین سهم از نظر حجم زه‌آب و بار آلودگی ورودی را دارد. همچنین زهکش‌های کشاورزی شعیبیه، نیشکر هفت‌تپه، عجیروب و سلیمه، کارون(</strong><strong>k</strong><strong>)، میان‌آب و خارور در بازه دز، زهکش‌های سردارآباد(</strong><strong>N</strong><strong>) و زهوآباد در بازه شطیط و پسآب‌های پرورش‌ماهی مستقر در بازه گرگر از جمله مهمترین زهکش‌های اثرگذار بر کیفیت منابع آب و اراضی کشاورزی پایین‌دست حوضه به‌شمار می‌روند.</strong>