شبیه‌سازی اندرکنش آب سطحی و زیرزمینی در شرایط بهره‌برداری تلفیقی (مطالعه موردی: دشت دز)

Abstract

بهره‌برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی محققین منابع آب می‌باشد. استفاده تلفیقی در واقع، بهره‌برداری از منبع آب سطحی و زیرزمینی به منظور افزایش میزان آب قابل دسترسی و استفاده پایدار از منابع آبی موجود است. از این رو برنامه‌ریزی صحیح در این زمینه مستلزم آگاهی از نحوه برهم کنش آب سطحی و زیرزمینی در منطقه‌و تخمین و محاسبه پارامترها و عوامل سطحی و زیرزمینی موثر بر آن می‌باشد. بنابراین از اهداف اساسی مطالعه جاری، شبیه‌سازی برهم کنش آب سطحی و زیرزمینی با استفاده از ایجاد اتصال دینامیکی بین منابع آب سطحی و زیرزمینی در دشت دز (شامل دشت‌های لور، دیمچه، دز غربی، دز شرقی و سبیلی) است، به طوری که داده‌ها و نتایج به‌طور ماهیانه بین مدل آب‌سطحی ویپ ‌و مدل آب‌زیرزمینی مادفلو در گردش می‌باشد. لذا در هر گام زمانی ماهانه مقادیر برداشت، نفوذ، تراز رودخانه‌ها، رواناب و غیره از مدل ویپ وارد مدل مادفلو شده تا مقادیر تراز آب زیرزمینی، جریان بین آبخوان‌ها و غیره محاسبه و به مدل ویپ برگردد و این روند تا پایان دوره شبیه‌سازی ادامه خواهد داشت. نتایج نشان داد در قسمت‌های شمالی تا میانه دشت، رودخانه‌های دز و کرخه بیشتر باعث تغذیه آبخوان شده و در قسمت‌های میانه دشت به پایین (مانند سایر رودخانه‌های دشت دز) بیشتر نقش زهکش را به عهده دارند. به علت تراکم زیاد چاه‌ها و عدم بهره‌برداری از آب سطحی بیشترین افت سطح آب مربوط به دشت لور و کمترین افت مربوط به قسمت‌های جنوبی دشت محاسبه شد. همچنین نتایج نشان داد به‌طور کلی در دشت دز در مناطقی که از هر دو منبع تامین آب استفاده می‌شود، بیش از 80 درصد از نیازها توسط آب سطحی و کمتر از 20 درصد توسط آب زیرزمینی تامین می‌شود.