بررسی عوامل مؤثر بر مشخصات منطقه اختلاط آب شور و شیرین در اراضی تحت آبیاری با سطح ایستابی شور و کم عمق

Abstract

اراضی آبیاری جنوب خوزستان، زمین هایی با سطح ایستابی شور و کم عمق می باشند که تلفات نفوذ عمقی آب در طول دوره آبیاری باعث شده آب آبیاری به علت اختلاف چگالی به صورت شناور بر روی سفره آب زیرزمینی شور قرار گیرد و منطقه اختلاط آب شور و شیرین را به وجود آورد. در مسائل نوین زهکشی مانند کاهش عمق کارگذاری زهکش ها با هدف کنترل کمی و کیفی زه آب، مطالعه دینامیک این ناحیه و بررسی عوامل مؤثر بر مشخصات آن مورد اهمیت قرار می گیرد. در این تحقیق، دو مزرعه از اراضی کشت نیشکر جنوب خوزستان با دوعمق کارگذاری متفاوت زهکشی انتخاب شد. در طول دوره تحقیق، برای هر مزرعه با احداث پیزومترهایی در اعماق مختلف سطح زمین و در فواصل مختلف از جمع کننده زهاب، سطح آب درون پیزومترها و شوری آب زیرزمینی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با شروع آبیاری سنگین بار هیدرولیکی افزایش یافته و اختلاف بار هیدرولیکی بین لایه های پایین(4 و 5 متری) نسبت به لایه های سطحی(1 و 3/1 متری)، جریان عمودی آب شور را بر قرار می سازد. همچنین با کاهش عمق کارگذاری زهکش ها و فاصله گرفتن از جمع کننده زهاب ضمن افزایش بار هیدرولیکی به میزان 10 تا 15 سانتی­متر، ضخامت منطقه اختلاط تا 1 متر افزایش یافته و خط میانگین شوری در این ناحیه به میزان 5 تا 10 درصد کاهش می یابد. همچنین خصوصیات این منطقه به عمق لایه نفوذ ناپذیر و وجود عدسی های ماسه ای نیز وابسته است به طوری که با کم عمق بودن لایه نفوذ ناپذیر و وجود لایه های شنی، ضخامت منطقه اختلاط به علت عدم افزایش بار هیدرولیکی کاهش یافته و میزان شوری به شدت افزایش می یابد.