تخمین تبخیر و تعرق از پروفیل خاک در حضور مالچ های چوبی، سنگی و تراشه های لاستیکی به روش سطح شار صفر

Abstract

یکی از روش­های تعیین تبخیر و تعرق روش سطح شار صفر است که بر اساس رطوبت و مکش موجود در خاک، تبخیر و تعرق را تخمین می­زند. از این روش در اندازه­گیری و تخمین مقدار تبخیر، تبخیر و تعرق و تغذیه آب زیرزمینی استفاده می­شود. در این تحقیق که در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد، از انواع مالچ­های چوبی، سنگی و تراشه­های لاستیکی با ضخامت­های 5/2 و 5 سانتی­متر در مقایسه با چمن و خاک بدون پوشش به منظور تأثیر در میزان تبخیر و تعرق از پروفیل خاک توسط مدل مزرعه ای سطح شار صفر، به صورت طرح فاکتوریل (38) در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی که فاکتور اول شامل انواع مالچ، چمن و تیمار بدون پوشش و فاکتور دوم عمق خاک بود استفاده شد. مدت انجام آزمایش­های مزرعه­ای 44 روز بود و همچنین نتایج روش مذکور در مقایسه با مدل­های کامپیوتری Ref-ETو OPTIWAT مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد عمقی که سطح شار صفر در آن تشکیل می­گردد در حضور مالچ­های مختلف متفاوت است. بیشترین عمق سطح شار صفر در کرت بدون پوشش در 38 سانتی­متری از سطح خاک و کمترین عمق در 32 سانتی­متری از سطح خاک در کرتی تشکیل گردید که پوشش سنگی به ضخامت پنج سانتی­متر داشت. طبق معادله­های روش سطح شار صفر، در طول آزمایش، کرتی که <br /> بدون پوشش بود بیشترین میزان تبخیر و تعرق (178 میلی­متر) را داشت و پس از آن به ترتیب چمن، مالچ چوبی به ضخامت <br /> 5 سانتی­متر، مالچ لاستیکی به ضخامت 5 سانتی­متر ، مالچ لاستیکی به ضخامت 5/2 سانتی­متر ، مالچ سنگی به ضخامت 5/2 سانتی­متر ، مالچ چوبی به ضخامت 5/2 سانتی­متر و مالچ سنگی به ضخامت 5 سانتی­متر بیشترین میزان تبخیر و تعرق را داشتند. نتایج مقایسه روش سطح شار صفر با دو مدل Ref-ET و OPTIWAT نیز نشان داد که مقدار تبخیر و تعرق به دست آمده در کرت بدون پوشش توسط روش سطح شار صفر (178 میلی­متر) که در آن از پارامترهای خاک استفاده شده، با نتایج مدل‌های Ref-ET و OPTIWAT که از پارامترهای هواشناسی در آنها استفاده گردیده، تفاوت دارد. در مدل Ref-ET میزان تبخیر و تعرق به دست آمده توسط روش بلانی- کریدل اصلاح شده (159میلی­متر) و در مدل OPTIWAT روش جنسن- هیز اصلاح شده (4/161 میلی­متر) نزدیک­ترین مقدار به تبخیر و تعرق محاسبه شده توسط روش سطح شار صفر را داشتند.