شرایط تأثیرگذار بر وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار در ایران و راهکارهای کاهش آسیب‌ها

Abstract

افزایش آمار زنان سرپرست خانوار و به‌تبع آن آسیب‌ها و مشکلات آنان در سال‌های اخیر از مهم‌ترین تغییرات جامعة ایران در حوزة زنان و خانواده است. این مسئله موضوع زنان سرپرست خانوار را به مقوله‌ای جدی برای پژوهش تبدیل کرده است؛ تا آنجا که پژوهش‌های بسیاری در این حوزه انجام شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی شرایط تأثیرگذار بر وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار و ارائة راهکارهایی برای کاهش آسیب‌پذیری و بهبود وضعیت زندگی این زنان است. برای این منظور با فراتحلیل 110 اثر پژوهشی شامل مقالات علمی-پژوهشی، پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی و طرح‌های پژوهشی در بازة زمانی 1385-1398، متغیرهای بررسی‌شده در پژوهش‌های منتخب در دو دستة شرایط مؤثر بر افزایش و کاهش مطلوبیت وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار تقسیم‌بندی شدند. شرایط مؤثر بر کاهش مطلوبیت وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار شامل نداشتن امنیت اقتصادی، وضعیت نامطلوب اشتغال، تحصیلات کم، فشار نقش‌های شغلی و خانوادگی، وضعیت نامطلوب سلامت جسمانی، وضعیت نامطلوب سلامت روانی، وضعیت نامطلوب امنیت و سلامت اجتماعی، وضعیت نامطلوب روانی فرزندان، طرد اجتماعی و چالش‌های عملکردی سازمان‌های مسئول است. همچنین توانمندی اقتصادی، آموزش‌های توانمندسازی شغلی، آموزش‌های توانمندسازی روان‌شناختی، آموزش‌های عمومی، خدمات مشاوره‌ای، حمایت خانواده، حمایت‌های اجتماعی، سرمایة اجتماعی و امنیت اجتماعی به‌عنوان شرایط مؤثر بر افزایش مطلوبیت وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار شناسایی شدند. همچنین بر مبنای شرایط اثرگذار مستخرج از پژوهش‌های مورد بررسی، راهکارهایی در 9 محور توان‌افزایی اقتصادی، شغلی، جسمانی، روانی، فرهنگی، اجتماعی، حقوقی، فرزندان و سازمانی با هدف کاهش آسیب‌ها و بهبود وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار پیشنهاد شده است.