بررسی مشروعیت قدرت اعمال‌شده در فرایند پژوهش دانشگاهی

Abstract

با توجه به اینکه می‌توان تمام اشکال قدرت را از نظر مشروعیت تحلیل کرد، بررسی درک کنشگران از مشروعیت قدرت اعمالی در فرایند پژوهش و واکنش‌های احتمالی آنان، هدف پژوهش کیفی حاضر است که به روش پدیدارشناسی توصیفی موستاکاس انجام شده است. برای گردآوری داده‌های کیفی، مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته‌ای با 19 دانشجو و فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران به‌صورت هدفمند و با استفاده از راهبرد نمونه‌گیری معیار (ملاک‌مدار) انجام ‌شده است. به‌منظور تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها از روش تجزیه ‌و تحلیل استیوک-کولایزی-کین استفاده ‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران قدرت اعمال‌شده را براساس اخلاق، تجربه و تخصص، عقلانیت و کارآمدی مشروع و بر مبنای اخلاق، ارزش‌های اقتصادی، تجربه و تخصص، دین، عدالت، عرف، عقلانیت، قانون و کارآمدی غیرمشروع ارزشیابی کرده‌اند. همچنین، اجتناب از موقعیت زورگویانه، برنامة درسی پنهان، تسلیم، تعهد، خشم و ناراحتی، سازش، مقاومت و هم‌دستی، واکنش‌های کنشگران به قدرت اعمالی در فرایند پژوهش بوده است. از آنجا ‌که واکنش‌های منفی مانند خشم و ناراحتی به قدرت اعمالی بیش از واکنش مثبت مانند تعهد است، یافته‌های پژوهش نشان‌دهندة مشروعیت‌ نداشتن یا مشروعیت کم قدرت عاملان و سیاست‌گذاران در فرایند پژوهش است. این موضوع ضرورت سیاست‌گذاری باز در آموزش عالی و توجه به گفته‌های دانشجویان و مشارکت‌دادن آنان در فرایند سیاست‌گذاری پژوهشی را دوچندان می‌کند.