مشارکت اجتماعی در پهنۀ مرکزی تهران: با تأکید بر نهادهای مردم‌مدار و شورایاری‌ها

Abstract

ادارة شهر فقط در نهادهای رسمی مدیریت شهری خلاصه نمی‌شود. در این پژوهش، بحث دربارة مشارکت با تمرکز بر دو نهادی صورت می‌گیرد که نقش مهمی در جلب مشارکت‌های مردمی دارند: سازمان‌های مردم‌نهاد به‌عنوان نماینده‌ای از جامعة مدنی و شورایاری‌ها به‌عنوان نماینده‌ای از دولت محلی. هدف این پژوهش بررسی تجربیات و تلاش‌های عینی پیرامون جلب مشارکت‌های مردمی در پهنة مرکزی شهر تهران (مناطق 6، 7، 11 و 12) است. روش تحقیق کیفی است و از تکنیک مصاحبة عمیق برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شده است. مصاحبه‌ها با یازده نفر از مسئولان سازمان‌های مردم‌نهاد و همچنین هشت نفر از اعضای شورایاری محلات انتخابی در مناطق مرکزی تهران انجام گرفته است. پس از پیاده‌کردن تمام مصاحبه‌ها، تحلیل از طریق کدگذاری دستی داده‌ها براساس مقولات مشخص‌شده از قبل صورت پذیرفت. براساس یافته‌های این پژوهش، تعامل مثبت و سازنده‌ای میان سازمان‌های مردم‌نهاد و شورایاری‌ها از یک‌طرف و میان این دو نهاد با بخش دولتی و حکمرانی شهری از طرف دیگر ایجاد نشده است. سازمان‌های مردم‌نهاد تخصصی و شورایاری‌ها که هر دو دربارة مشکلات و مسائل اجتماعی و شهری آگاهی و شناخت خوبی دارند، در روابط قدرت نهادهای شهری و دولتی، جدی گرفته نمی‌شوند. در محلات قدیمی تهران به‌ویژه در مناطق 12 و 11، حس تعلق به فضاهای محلی کم شده است. بخشی از این مسئله به‌دلیل انباشته‌شدن آسیب‌های اجتماعی، زوال سرمایة اجتماعی محلی و مهاجرت ساکنان قدیمی به محلات بهتر است. نبود تعلق‌خاطر و کاهش سرمایة اجتماعی محلی، عدم مشارکت را به همراه می‌آورد.