آینده‌پژوهی فرهنگ زیست‌محیطی با روش اکتشاف و اعتباریابی سناریو (مورد مطالعه: شهر اصفهان)

Abstract

در پژوهش حاضر به روش ترکیبی یا آمیخته، آینده‌پژوهی فرهنگ زیست‌محیطی ایران با اکتشاف و اعتباریابی سناریو در شهر اصفهان صورت گرفته و تحلیل یافته‌ها در دو سطح کیفی و کمی انجام شده است. در بخش کیفی که تکنیک گراندد تئوری مبنای اکتشاف سناریوها بوده، تجارب متخصصان زیست‌محیطی در نتایج تحلیل داده‌ها براساس مراحل سه‌گانه کدگذاری به‌کار رفته است. در مرحلة کدگذاری باز، بیش از 245 گزارة معنادار و 134 مفهوم متناظر، و در مرحلة بعد 72 مقولة فرعی از این مفاهیم متناظر استخراج شد. در مرحلة مقولات فرعی دو نوع دسته‌بندی وجود دارد. دسته‌ای به سناریوهای الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت و الگوی غربی توسعه ارتباط دارد که شامل 27 مقولة فرعی است و دسته‌ای دیگر به سناریوهای آیندة فرهنگ زیست‌محیطی، شامل 45 مقولة فرعی مربوط است. درنهایت به‌دلیل ارتباط مفهومی مقولات با هم در مرحلة کدگذاری محوری، 3 مقولة محوری برای سناریوهای آیندة فرهنگ زیست‌محیطی و 8 مقولة محوری برای سناریوهای پیشرفت و توسعه در قالب یک مدل به‌دست آمد. سپس معادلة ساختاری الگوی فوق با روش کمی مدل‌سازی آزموده شد. براساس یافته‌های بخش کیفی پژوهش، از نظر مشارکت‌کنندگان در پژوهش سناریوهای خوش‌بینانه، محتمل و بدبینانه، آیندة فرهنگ زیست‌محیطی بر پایة توسعة سناریوهای الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت و الگوی غربی توسعه است. نتایج آماری بخش کمی نیز نشان می‌دهد اثر هریک از سناریوهای الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت و الگوی غربی توسعه، بر سناریوهای آیندة فرهنگ زیست‌محیطی با ضرایب 46/0 و 81/0 معنادار است.