تحلیل علل مهاجرت‌های داخلی ایران در سرشماری‌های 1385 و 1390

Abstract

مهاجرت‌های داخلی براساس دلایل متعددی صورت می‌گیرد و در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مسائل جمعیتی در ایران به شمار می‌رود. در این پژوهش، با تحلیل ثانویة داده‌های سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن 1385 و 1390، مهم‌ترین علل مهاجرت‌های داخلی در ایران به همراه عوامل و تبیین‌کننده‌های آن شناسایی شده است. مهم‌ترین علت مهاجرت پیروی از خانوار (یک علت کلی و مبهم) است و بعد از آن دلایل مربوط به اشتغال، تحصیل و پایان تحصیل، دستیابی به مسکن مناسب‌تر، انجام‌دادن و پایان خدمت وظیفه است که می‌توان آن‌ها را در دو دستة کلی مهاجرت تبعی و مهاجرت اقتصادی قرار داد. مهاجران واردشده به مناطق شهری و روستایی، مهاجران مرد و زن و مهاجران دارای دوره‌های سنی مختلف، دلایل تقریباً متفاوتی را برای مهاجرت خود برشمرده‌اند. براساس نتایج تحلیل‌های چند‌متغیره، جنس و سن مهاجران (به‌عنوان دو متغیر جمعیتی) از تبیین‌کننده‌های بسیار قوی در احتمال وقوع مهاجرت‌های تبعی و اقتصادی محسوب می‌شوند و پس از آن‌ها متغیرهای تحصیلات، جریان مهاجرت، نوع مهاجرت و سطح توسعه‌یافتگی مقصد قرار می‌گیرند. نوع مهاجرت‌های مورد بررسی، پیامدهای متفاوتی برای مبدأ و مقصد به همراه دارد که با آگاهی از تبیین‌کننده‌های آن می‌توان در راستای برنامه‌ریزی مهاجرت‌های داخلی در ایران گام برداشت.