بررسی انتساب اثر منطقی المُهجة به ابن‌سینا

Abstract

اثر منطقی المُهجة در برخی فهرست‌نگاری‌ها از آثار منطقی، به ابن‌سینا نسبت داده شده است. از آن‌جا که فهم تطوّر منطق سینوی در گرو شناسایی و بررسی تمامی آثار منطقی وی است مسأل? پژوهش حاضر بررسی صحّت و اعتبار این انتساب است. در بررسی استناد هر اثر به مؤلّفی، از روش‌های بررسی دست‌نویس‌ها و مستندات تاریخی، بررسی ساختاری، و تحلیل محتوایی می‌توان بهره جست. در مستندات تاریخی و دست‌نویس‌های المُهجة مطلب قابل‌استنادی که مؤیّد انتساب یا عدم انتساب اثر به ابن‌سینا باشد به دست نیامد. بر مبنای تحلیل ساختاری، ساختار اثر متعلق به هیچ یک از سبک‌های منطق‌نگاری نیست و حتّی در سیر تحوّلات منطق سینوی با لحاظ این‌که شیخ‌الرئیس در منطق نه‌بخشی آثاری دارد و آغازگر منطق دوبخشی است، جای نمی‌گیرد. در تحلیل محتوایی علاوه بر وجود کلماتی که در سایر آثار منطقی ابن‌سینا به چشم نمی‌خورند و اغلاط منطقی، مواردی متفاوت با آن‌چه در آثاری که انتساب قطعی به ابن سینا دارند به دست آمد که فرضی? عدم انتساب رساله به شیخ‌الرئیس را تأیید می‌کند.