بازسازی دیدگاه ملا صدرا دربارۀ زیبایی و هنرآفرینی

Abstract

توجه ملا صدرا به حکم فلسفی ابن‌سینا دربارۀ نحوۀ ادراک وحدت و کثرت و به‌کارگیری اصولی همچون اصالت وجود،‌ وحدت وجود، اشتداد وجود، مساوقت صفات کمالی و وجود سبب شده است که ملا صدرا در عرصۀ زیبایی به اصولی همچون اصالت زیبایی،‌ وحدت زیبایی، و اشتداد زیبایی، اگرچه بدون نام بردن صریح از آن‌ها، پای‌بند گردد. سنخ‌شناسی ملا صدرا از انسان‌ها و توجه به رابطۀ سنخیت میان علت و معلول این اجازه را به ما می‌دهد که از چهار سنخ هنرآفرینی سخن بگوییم و دیدگاه نانوشتۀ ملا صدرا را بازسازی کنیم. هنر واقعی صرفاً هنر الهی است و در کنار آن هنرنماهای شهوی،‌ غضبی، و شیطانی قرار دارد. در گرفتار آمدن انسان در هنرنماهای شهوی،‌ غضبی، و شیطانی نقش اصلی بر عهدۀ وساوس شیطانی به‌منزلۀ عامل بیرونی، و قوۀ واهمه به‌منزلۀ عامل درونی است.