بررسی توزیع مکانی برخی از ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خاک با استفاده از روش‌های زمین‌آمار (مطالعه موردی: مسیر زابل به زاهدان)

Abstract

ویژگی‌های خاک دارای تغییرات مکانی هستند. شناخت و آگاهی از چگونگی تغییرات مکانی ویژگی­های خاک از عوامل مؤثر در مدیریت پایدار اراضی است. درک بهتر تأثیر عوامل مدیریت بر ویژگی­های خاک نیازمند کمی کردن غیریکنواختی و تغییرپذیری آن­ها می­باشد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات مکانی برخی از ویژگی­های خاک از جمله بافت خاک (رس، سیلت، و شن)، کلسیم کربنات (CaCO₃)، کربن آلی و شوری خاک با استفاده از روش‌های زمین­آماری انجام شد. بدین منظور از منطقه مورد مطالعه تعداد 252 نمونه خاک (از عمق cm 20- 0) تهیه و ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه­گیری شد. پس از نرمال­سازی داده‌ها، نیم­تغیر نمای هر یک از ویژگی­های موردمطالعه محاسبه و بهترین مدل به آن‌ها برازش داده شد. سپس ویژگی‌های موردمطالعه با روش‌های مختلف مکان‌یابی کریجینگ معمولی، کریجینگ ساده، کریجینگ گسسته، کوکریجینگ و وزن دهی عکس فاصله و با استفاده از نرم­افزار ArcGIS تخمین زده شدند. دقت تخمین با استفاده از میانگین خطای مطلق و مجذور میانگین مربعات خطا مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بهترین مدل برای کربن آلی مدل گوسی و برای بقیه متغیرهای اندازه­گیری شده مدل نمایی بود. همچنین، روش کوکریجینگ معمولی برای رس، کلسیم کربنات و کربن آلی، روش وزن دهی معکوس فاصله برای سیلت و شوری خاک و روش کریجینگ معمولی برای شن در مقایسه با سایر روش‌های به‌کاررفته مناسب­تر بود و تخمین‌های دقیق­تری ارائه داد.