تأثیرسازندهای زمین‌شناسی بر کیفیت شرب منابع آب زیرزمینی مجتمع روستایی آرندان، سنندج

Abstract

با توجه به بحران آب و اهمیت دسترسی به آب با کیفیت مناسب و قابل شرب در کشور به‌خصوص در چند دهه اخیر، بررسی کیفیت آب و شناسایی عوامل مؤثر در کاهش کیفیت جهت برنامه­ریزی بهینه امر مهمی به شمار می­رود. در بیش­تر مناطق روستایی ایران، آبخوان­ها­ مهم­ترین منابع تأمین آب شرب محسوب می­شوند که کیفیت آب آن­ها تحت تأثیر عوامل طبیعی و انسانی قرار دارند. از جمله عوامل طبیعی سازندهای زمین­شناسی و از جمله عوامل انسانی آلاینده­های مرتبط با واحدهای صنعتی، فعالیت­های شهری، فعالیت­های کشاورزی هر منطقه می­باشند. در پژوهش حاضر سعی شده است بین زمین­شناسی و کیفیت منابع آب زیرزمینی به‌منظور ارزیابی کیفیت آب آشامیدنی رابطه برقرار شود. به‌منظور صحت­سنجی نتایج پژوهش، ابتدا با انجام مطالعات صحرایی، زمین‌شناسی، زمین‌ریخت‌شناسی منطقه و منابع آلاینده احتمالی موجود شناسایی‌شد. سپس با آزمون­های آزمایشگاهی مشخصه­های شیمیایی آب مانند pH، TDS، سختی کل، میزان آنیون­ها، کاتیون­ها و کدورت، آب چاه اصلی مجتمع آرندان و سه منبع تأمین آب ثانویه در منطقه (چاه روستای آرندان، چشمه صوفیان، چشمه نوره) تعیین شد. در مرحله بعد با استفاده از نرم‌افزار CHIMESTRY و EXCEL رده‌بندی آب انجام و تیپ آب و نوع سنگ منشأ مشخص شد. مطابق رده­بندی­ انجام ‌شده تیپ آب­های زیرزمینی منطقه بی­کربنات کلسیک - منیزیک است که با سازندهای آهکی و رسوبات کربناته گسترش‌ یافته در ارتفاعات ناحیه مرتبط می­باشد. نتایج نشان داد که از چهار نمونه مورد مطالعه آب چاه اصلی تأمین آب مجتمع آب‌رسانی آرندان، چشمه صوفیان و نوره برای آشامیدن مناسب بودند؛ و آب چاه روستای آرندان علیرغم متأثر بودن از زمین‌شناسی منطقه به دلیل موقعیت نامناسب و واقع‌شدن درمجاورت چاه‌های فاضلاب روستایی و محتوی مقدار نیترات بیش ‌از حد مجاز، برای شرب نامناسب تشخیص داده شد.