نگاهی به شیوه‌های شکل‌گیری نگاره‌های شاهنامه رشیدا

Abstract

شاهنامه رشیدا با 93 نگاره بدون رقم، متعلق به قرن یازده ه.ق محفوظ در موزه کاخ گلستان، یکی از شاهنامه‌های مهم دوره صفویه به‌شمار می‌رود. خوشنویسی و نگارش زیبای آن به عبدالرشید دیلمی منسوب بوده؛ ازاین‌رو به شاهنامه «رشیدا» معروف شده است. به‌دلیل اینکه این شاهنامه امضا و شناسه‌ای ندارد، این مقاله به بررسی شیوه‌های شکل‌گیری در نگاره‌ها پرداخته و همچنین هنرمندان آن را شناسایی و معرفی کرده است. سؤال اصلی پژوهش این است که نگاره‌های این شاهنامه، هویتی مشخص از مکتب نقاشی اصفهان دارند یا می‌توان از شیوه اجرایی نگاره‌ها به شناسایی هنرمندان آن پی برد؟ این پژوهش با روش بررسی تحلیلی و تطبیقی آثار به‌جامانده از هنرمندان مکتب اصفهان با نگاره‌های شاهنامه رشیدا به این نتیجه دست یافته است: نقاشی‌های این نسخه از منظر ساختار تصویری، رنگ‌بندی، پیکره‌نگاری و شیوه اجرایی با نقاشی اصفهان و ویژگی‌های بصری آثار دو تن از نقاشان این دوره، یعنی محمد یوسف و محمد قاسم انطباق دارند.