مروری بر نظریه‏های کاربردی در مطالعات مربوط به رفتار اشتراک دانش

Abstract

ه این مقاله با هدف درک عمیق از رفتار اشتراک دانش به‌عنوان یک عنصر کلیدی در فرایند مدیریت دانش و عامل بقای سازمان‌ها در عصر حاضر انجام شده است و سعی دارد با تحلیل نظریه‏های کاربردی در این حوزه به این موضوع بپردازد و نیز نشان دهد چگونه این نظریه‏ها توانسته‏اند پژوهش‌های متمایز در زمینه اشتراک دانش را تسهیل نمایند. مقاله حاضر مروری نقلی است و با استفاده از روش کتابخانه‏ای به مطالعه انواع مقالاتی می‌پردازد که در داخل و خارج از کشور با اتکا به نظریه‏های مختلف به بررسی عوامل انگیزشی مؤثر بر رفتار اشتراک دانش پرداخته‏اند. پس از استخراج نظریه‏ها از مقالات مرتبط، تعیین شد که این نظریه‏ها مربوط به کدام‌یک از رشته‏های علمی هستند و قابلیت کاربرد آن‌ها در این حوزه مشخص گردید. عوامل انگیزشی مختلف که افراد را برای انجام رفتار اشتراک دانش تحت تأثیر قرار می‏دهند با تحلیل نظریه‏هایی از رشته‏های روان‌شناسی اجتماعی، اقتصاد، علم اطلاعات و دانش‏شناسی و مدیریت که در مطالعات مربوط به این حوزه به کار رفته‏اند، موردبررسی قرار گرفتند و مشخص شد نظریه عمل منطقی، نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده، نظریه تبادل اجتماعی، نظریه تعادل، نظریه خودمختاری، نظریه سیگنالینگ پرهزینه و نظریه تمرکز نظارتی از رشته روان‌شناسی اجتماعی، نظریه وابستگی به منابع از رشته اقتصاد، نظریه وضعیت ناهمگون دانش از رشته علم اطلاعات و دانش‏شناسی و نظریه جوسازمانی از رشته مدیریت، در حوزه رفتار اشتراک دانش قابلیت کاربرد دارند. به‌منظور تفسیر رفتار اشتراک دانش نیاز به تحلیل نظریه‏های کاربردی و اقتباس‌شده از سایر رشته‏ها در این حوزه بود که بتوان بینشی عمیق از قابلیت‏های روانی، اقتصادی، سازمانی و همچنین فردی که در نیت افراد در به اشتراک‏گذاری دانش تأثیرگذارند ایجاد نمود. اشتراک دانش می‏تواند بخش اعظم درک خود را از نظریه‌های روان‌شناسی اجتماعی به دست آورد. مفاهیمی مانند نگرش و قصد رفتاری ناشی از این نظریه‏ها در رفتار اشتراک دانش تأثیر می‏گذارد. با شناخت روابط بازگشتی بین عوامل انگیزشی مختلف سازمانی و فردی، به رفتارها و پیامدهای اشتراک دانش می‏توان پی برد اینکه چگونه سازمان‌ها می‏توانند فرایندهای اشتراک دانش را با بهبود عملکرد سازگار نمایند. مدیران ارشد باید در تأمین تسهیلات، ایجاد اعتماد، تشویق و آموزش کارکنان در خصوص اشتراک دانش و منافع آن توجه جدی نموده و از آن حمایت نمایند.