پیوستار نمادپردازی آوایی در اشعار حافظ «برطبق نظریة هینتون»

Abstract

تصویرسازی و تصویرگونگی که پیامدِ ارتباطِ انگیختۀ بین دال و مدلول در سطح نشانه است، مختص ه‏ای ادبی و زیبایی ­شناختی است که کاربرد گستردة آن در اشعار شیخ ازل حافظ شیرازی توجه بسیاری از پژوهشگران را به سوی خود جلب نموده ­است. در این راستا، هدفِ پژوهشِ حاضر، بررسی گونه ­های مختلف روابط انگیخته و فراوانی آن‏ها در چهارچوب پیوستار نمادپردازی آوایی پیشنهادی هینتون و همکاران (Hinton et al. 1994) در مجموعۀ اشعار حافظ است. به این منظور، پس از گردآوری بیت ­ها یا مصرع‏هایی که در برگیرندة یکی از روابط انگیخته ­بودند، انواع نمادپردازی آوایی مشتمل بر گونه ­های عینی، تقلیدی، ترکیبی و قراردادی، به همراه میزان فراوانی آن‏ها در پیکرۀ پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. یافته­ های پژوهش با در نظر گرفتن گونه ­های مختلفِ روابط انگیخته، از بیشترین تا کمترین سطح شفافیت در پیکره مورد بررسی، بیا­ن­گر اهمیتِ این ارتباط در سطح نشانه ‏های شعری بوده­ که منجر به جذابیّت و ماندگاری این اشعار نیز شده ­است. بررسی کمّی این نشانه‏ ها نیز نشان داد که بین میزان انگیختگی و فراوانی آن‏ها نسبت و ارتباط مستقیمی وجود دارد؛ به این­ معنا که بر روی محور تصویرگونگی هر چه به سمت شفافیّت بیشتر پیش­رویم بر تعداد و فراوانی نشانه ‏ها افزوده شده و هرچه از سطح شفافیّت کاسته ­­شود، تعداد و فراوانی داده‏ها کمتر می‏شود.<br />