بررسی نحوی-معنایی پیرااضافه های زبان کردی(گویش سورانی) بر پایۀ نحو ذره بنیاد

Abstract

در نظریۀ نحو ذره­بنیاد، گره­های پایانی، دارای مؤلّفه­های نحوی-معنایی و کوچکتر از تکواژ و چینش ثابت شاخص-هسته-متمم هستند. این مؤلّفه­ها در یک سلسله ­مراتب جهانی به نام توالی نقش­ها چیده­ می­شوند و از اصلِ یک ویژگیِ واژنحوی-یک مؤلّفه-یک هسته پیروی­ می­کنند. در این نظریه، مدخل­ واژگانی شامل یک درختچۀ نحوی است که چینش مؤلّفه­های آن را نشان ­می­دهد و صورت و آوا را به هم پیوند می­دهد: <اطلاعات واجی، درخت نحوی، اطلاعات مفهومی>. در این نظریه، واژگان پسانحوی است و ­نحو مسئول ساخت همۀ عناصر زبانی از تکواژ تا جمله است و بازنمون، عملیاتی است که درخت­های ساخته­شده از رهگذر نحو را با درختچه­های ذخیره­شده در درون مدخل­های واژگانی مطابقت ­می­دهد. این نوشتار، ساخت نحوی-معنایی پیرااضافه­های زبان کردی (سورانی) را بررسی­ می­کند. زیرا بر مبنایِ اصلِ بازتاب بیکر، پیچیدگی ساختواژی نشاندهندۀ پیچیدگی نحوی است و بر عکس. چرا که در شماری از زبان­ها رابطۀ بین تکواژها و هسته‌های نحوی/مؤلّفه­های معنایی نمایندۀ آن­ها، یک رابطۀ یک­به­یک است، در حالی که در ساخت نحوی زیرین همۀ زبان‌ها، باید این رابطه وجود داشته ­باشد. بر این اساس، بررسی پیرا­اضافه­های l{...(d)a، l{...{w{، w{/b{...(d)a و w{/b{...{w{نشان ­داد که این پیرا­اضافه­ها، به ترتیب دارایِ یک (مکان)، سه (مکان، مبدأ و بست)، چهار (مکان، مبدأ، مقصد و مسیر) و یک (مکان) مؤلفۀ معنایی و به تبع آن همین شمار هستۀ نحوی در نمودار درختی هستند. همچنین یافته­های پژوهش نشان­ داد این پیرااضافه­ها ساخت پایگانی دارند که شیوۀ چینش مولفه­های آن­ها را در نمودار درختی نشان ­می­دهد.<br />