بررسی قالب‌های معنایی اندام‌واژه‌های بیرونی زبان فارسی

Abstract

این مقاله به بررسی چهارده قالب‌ معنایی اندام‌واژه‌های بیرونی می­پردازد. قالب معنایی، چارچوب یکپارچۀ دانشی است که به ارائه کلی الگوهای ذهنیِ باورها، تجربه‌ها، آداب و رسوم، تصورات و موارد مشابه می‌پردازد. در این پژوهش برآنیم به این دو پرسش‌ پاسخ دهیم که «قالب‌های عمدة اندام‌واژه‌ها در زبان فارسی به لحاظ نحوی چگونه نمود می‌یابند؟» و «چه عناصر معنایی در این قالب‌ها بازنمایی می‌شوند؟». هدف مقالة حاضر، شناسایی ساختمان معنایی و نحوی قالب‌های اندام‌واژه‌های بدن در زبان فارسی است. داده‌های پژوهش، اغلب فرهنگ­نگاشتی هستند. قالب‌ها با الگوگیری از وب­گاه فریم‌نت از تعریف­های فرهنگ­واژگان استخراج شده­است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در میان قالب‌های اندام‌واژه‌ها فقط یک قالب به قالب اصلی اندام‌واژه‌ها اختصاص دارد و سیزده قالب دیگر قالب‌های مرتبط با اندام‌واژه‌ها هستند. اندام‌واژه‌ها به دو صورت آشکار و ضمنی حضور دارند. حضور اندام‌واژه‌ها به شیوه‌های گوناگون مانند ساخت‌واژی، نحوی و معنایی مشخص شده‌است. حضور آشکار در ساختمان صوری پاره‌گفته‌های زبانی مانند اسم، صفت و فعل مرکب و همچنین آرایش جمله قابل مشاهده است. حضور ضمنی در رابطۀ معنایی اسم­ها، صفت­ها و فعل­ها، خواه بسیط خواه مرکب با واحدهای واژگانی گوناگون به چشم می­خورد.<br />