پردازش جمله و بازنمود ذهنی فعل در زبان فارسی

Abstract

پژوهش حاضر به مطالعه چگونگی فرایند پردازش فعل در زبان فارسی به هنگام درک شنیداری جمله می‌پردازد.سؤال اصلی پژوهش این است که آیا پیچیدگی بازنمودی فعل فارسی در واژگان بر مدت زمان پردازش آن به هنگام درک شنیداری جمله مؤثر است یا خیر.مفهوم پیچیدگی واژگانی افعال بر مبنای اطلاعات ساختاری(نحوی) و واژگانی (معنایی) موجود در مدخل واژگانی افعال تعریف شده است.ابزار مورد استفاده در این تحقیق تکلیف تصمیم‌گیری واژگانی چند حسی به روش پردازش بر خط بوده است که با استفاده از نرم‌افزار اندازه‌گیری زمان واکنش (DMDX) اجرا شده است و محرک‌ها شامل 72 فعل بسیط لازم و 72 فعل بسیط متعدی در 288 جمله فارسی می‌باشد. با به کارگیری این آزمون، زمان پردازش جملات دارای افعال لازم و متعددی ارزیابی و با یکدیگر مقایسه شده است.آزمودنی‌ها 30 نفر از افراد طبیعی بوده‌اند که از نظر سطح تحصیلات و سن با هم تطبیق داده شده‌اند.با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان پردازش افعال را به هنگام درک شنیداری جمله متأثر از متغیرهای مستقل«نوع جمله» و «نوع فعل» دانست.یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که پردازش جمله و پردازش فعل جمله متأثر از دو حوزه نحو و معنی‌شناسی دستور زبان فارسی است.نحو از آن‌رو که متغیر نوع جمله و به بیان دیگر ساخت نحوی جمله با زمان واکنش نسبت به آن، ارتباط دارد و نیز از آن‌رو که تعداد متمم‌های فعلی را می‌توان عامل تعیین‌کننده در زمان پردازش جمله‌ها دانست و معنی‌شناسی نیز از آن‌رو که تعداد نقشهای معنایی که در کنش فعل به مشارکان نسبت داده می‌شود.بر زمان پردازش اثر مستقیم دارد.به عبارت دیگر، ساخت نحوی جمله(ساده و یا مرکب بودن) و نیز نوع فعل(لازم و یا متعدی بودن) مستقیماً بر زمان پردازش فعل در جمله به هنگام ادراک شنیداری آن مؤثر است.