ساخت سببی ریشه ای، تک واژی و کمکی در ترکی آذری

Abstract

با‏وجود اهمیت ساخت سببی- که جزء جهانی‌هاست- و نیز انجام‏شدن پژوهش‏های گسترده دربارۀ این‏گونه ساخت‌ها در زبان‌های دیگر، تحقیق دربارۀ ساخت‌ سببی ریشه‏ای، تک‏واژی و کمکی ترکی آذری، محدود به بررسی‌های سنتی است، و توصیف‌ها به افزوده‏شدن تک‏واژ سببی دئر (dir) به پایه‏های فعلی‏ای چون قاچ دیرماق (qaçdirmaq)، یعنی دواندن/ دوانیدن و یاتدیرماق (yatdirmaq)، یعنی خواباندن/ خوابانیدن اختصاص دارند؛ بنابر‏این، در پژوهش حاضر، به بررسی معنایی، نحوی و کار‏برد‏شناختی ساخت سببی ریشه‏ای، تک‏واژی و کمکی در چهار‏چوب دستور نقش و ارجاع می‌پردازیم. مهم‌ترین نتایج حاصل از این بررسی به شرح ذیل است:<br /> الف) سببی‌های ریشه‏ای، تک‏واژی و کمکی، القا‏کنندۀ سببی مستقیم هستند؛ <br /> ب) فعل‏ها بیشتر، فرایند‏های مفید و دست‏آورد را نشان می‏دهند؛ <br /> ج) ساخت‌های سببی در حالت بی‌نشان، دارای تأکید محمولی هستند؛ ولی در حالت نشان‌دار هم می‌توانند تأکید محدود و هم نوع جمله‌ای را داشته باشند.