بررسی زبان در غزل نظیری نیشابوری

Abstract

در مقاله حاضر، نویسنده با بیان اینکه پس از حدود یک قرن فترت در شعر سدة نهم، سبک هندی حرکت تازه ای را در شعر و به تبع آن در زبان فارسی پدید آورد، به جستجوی عوامل این نو شدگی در شعر نظیری - به عنوان یکی از نمایندگان برجستة این سبک- می‌‌پردازد و از طریق بررسی200 غزل وی و جمع آوری نمونه‌‌های متعددی از این نوع تحولات زبانی و تجزیه و تحلیل ساختاری آ‌‌نها، نشان می‌‌دهد که شاعر چگونه در شعر خود تلاش می‌‌کند تا زبان شعرش را با مضامین نو همگام کند؛ به عبارتی، چون شاعر برای بیان مضامین تازه نیازمند زبانی تازه است، راه های مختلفی از قبیل واژه سازی، تغییر در کاربرد کلمات رایج، معادل سازی، وام گیری از زبان محاوره، ساخت ترکیب‌‌های غنی شده و خروج از هنجارهای دستوری زبان را می آزماید. برخی از این شیوه‌‌ها مانند واژه سازی و تغییر در کاربرد کلمات رایج، زبان شعر وی را غنی‌‌تر می‌‌سازد، اما برخی دیگر نظیر خروج از هنجارهای صرفی و نحوی اغلب با موفقیت همراه نبوده، سبب ابهام و سستی زبان شعری او می گردد.