بررسی مقوله فعل ازدیدگاه سرنمونی و براساس معیارهای معنایی گیون: هر فعل یک مقوله

Abstract

<em>نظریه سرنمون</em> با نگاهی شناختی تعریف نوینی از مقوله‌ و اعضای آن ارائه کرده است. در این نظریه، <em>سرنمون‌ها</em> روشن‌ترین اعضای هر مقوله هستند که نسبت به بقیة اعضا مرکزی‌ترند و دیگر اعضا درجاتی از مشخّصه‌های سرنمونی را از خود نشان می‌دهند. گیون ازجمله زبان­شناسانی است که مقوله‌های زبانی را براساس این نظریه تعریف کرده است. در پژوهش حاضر (77) فعل براساس معیار‌های معنایی گیون در تعیین فعل سرنمون در دسته‌های سرنمون، غیر سرنمون و حاشیه‌ای طبقه‌بندی شدند. داده‌های فعلی از کتاب <em>واژگان پایة فارسی از زبان کودکان ایرانی</em> و مثال‌های ارائه­شدة گیون به­دست آمدند؛ افزون بر این، نگارندگان ‌با استفاده از ارزش‌گذاری معیارهای معنایی به ترسیم فضایی فعل‌های مختلف پرداختند. ترسیم‌های فضایی امکان مقایسة دقیق‌تر و ملموس‌تر فعل‌ها را ازنظر سرنمونی فراهم می‌آورند. درپایان، ترسیم‌های فضایی فعل <em>دادن</em> به­مثابة یک فعل سرنمون در بافت‌های مختلف ارائه شد. بررسی و مقایسة ترسیم‌های فضایی متنوّع فعل <em>دادن</em> نشان دادند نمی‌توان فعلی را به­طور مطلق سرنمونی دانست، زیرا شرکت‌کننده‌ها با درجات انتزاع مختلف جایگاه فعل را در هر معیار تغییر می‌دهند. براساس این، می‌توان هر فعل را مقوله­ای دانست که اعضای بی‌شمار آن بافت‌هایی هستند که فعل در آن‌ها ظاهر می‌شود و این شرکت‌کننده‌های فعل هستند که می‌توانند در هر معیار فعل را سرنمون کنند یا از سرنمون دور کنند.<br /> <strong> </strong>