موتیف نهر (رود) در اشعار بدر شاکر سیاب

Abstract

موتیف از مهم‌ترین باورهای مسلط در هر اثر ادبی است، که بخشی از درون‌مایه اثر را تشکیل می‌دهد، و تکرار شدن و برانگیزنده بودن از ویژگی­های بارز آن است. موتیف، دانشی تازه و نوظهور نیست؛ بلکه، عمری به قدمت ادب و هنر دارد؛ شاعران عصر جاهلی از موتیف­های خاصی، مثل ایستادن بر اطلال و دمن، خطاب قرار دادن دو همراه و رفیق، وتفاؤل جستن و... استفاده نموده‌اند. در میان شعرای معاصر در ادبیات عربی، بدر شاکر سیاب به طرز جدی و چشم­گیری از موتیف­های مختلفی، مثل رود، دریا، روستای جیکور، باران و...استفاده کرده است؛ موتیف رود نشان‌گر اندیشه شاعر و ارتباط خاصی است، که وی با رود برقرار کرده، رود در دنیای شاعر گاه یک دوست و رفیقی صمیمی است وگاه تجلی خود شاعر است؛ رود در اندیشه­ی سیاب،پرنشاط و سرزنده نیست؛ بلکه، معادل انسانی افسرده و اندوهگین است. از عوامل زیبایی شناختی قصاید رود، می‌توان به دلالت‌های مختلف این عبارت اشاره کرد؛ درجایی دلالتی آشنازدایانه می‌یابد مانند «نهر العذاری» و گاهی در شعر «النهر و الموت» دلالت پارادوکسی می‌یابد تا یادآور نوعی پیکار مستمر برای آفرینش و بقای زندگی باشد که باعث وحدت موضوع و انسجام ساختاری در کل قصیده است. شایان‌ذکر است که صنعت تشخیص از پر بسآمد ترین صنایع موتیف ساز در این قصاید به شمارمی رود.مقاله حاضر تلاش می­کند تا با روش <br /> توصیفی- تحلیلی، به چگونگی کاربرد موتیف رود در نه قصیده از دیوان بدر شاکر بپردازد.