بینامتنی اشعار بارودی با شعر جاهلی

Abstract

<br />بینامتنی یکی از رویکرد­های نقد ادبی جدید است که روابط بین متون را مورد بررسی قرار می­دهد. این نظریه را که ژولیا کریستوا بین سالهای 1966 تا 1967در ضمن مباحث نقدی خود مطرح نمود، امروزه در ادب عربی به نام «تناص» شناخته می­شود. بر اساس این نظریه، متن پایدار وجود ندارد و هر متنی حاصل تعامل با متون قدیم یا معاصر خود است و یا به عبارتی دیگر، هر متنی، بینامتنی است. محمود سامی بارودی پیشوای شعر معاصر عربی با روی آوری به متون کلاسیک عربی بویژه شعر جاهلی، باعث ظهور نهضت ادبی معاصر عربی در شعر شد و توانست شعر عربی را از رکود طولانی آن رهایی بخشد. این روی آوری و توجه، باعث شکل گیری انواع و اشکال بینامتنی در اشعار وی گشته است که در همه­ی موارد به شکل آگاهانه صورت پذیرفته است . براین اساس، بارودی در همه­ی هسته­های اصلی شعر اعم از درون مایه، واژه و سبک شعری از شاعران جاهلی تأثیر پذیرفته است. بین این دو متن هر سه نوع روابط بینامتنی وجود دارد، اما بیشتر آن­ها از نوع نفی متوازی یا «امتصاص» بوده است؛ به گونه­ای که بارودی از شعر جاهلی دفاع کرده و شعرخویش را همسو با آن قرار داده است که در برخی موارد با نوآوری­هایی از سوی وی نیز همراه بوده است. در این مقاله سعی شده است تا در قالب نظریه نقدی «بینامتنی» ضمن تبیین و تفسیر روابط بینامتنی اشعار بارودی با شعر دوره­ی جاهلی ، میزان تأثیر این اشعار در شعر بارودی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد