انسان و از خود بیگانگی انسان از دیدگاه اسلام

Abstract

در این مقاله، انسان و از خود بیگانگی انسان در اسلام به صورت فشرده مورد بحث قرار گرفته است، از آنجا که بیگانگی و از خود بیگانگی انسان در نظریه ها و مکاتب مختلف مورد علاقه و توجه بوده است، نگرش های مختلف به از خود بیگانگی انسان در این مقاله به سه دسته تقسیم شده اند:<br /> اول آنهایی هستند که با اتکاء صرف بر محیط بیرونی، انسان را موجودی منفعل و از خود بیگانگی وی را ناشی از عوامل بیرونی می دانند. اکثر صاحب نظران غربی در این دسته جای دارند. دستۀ دوم آنهایی هستند که درون انسان را بدون عنایت به بیرون و یا با کم رنگ دیدن محیط بیرونی مورد توجه قرار داده، جدا افتادن از فطرت خدایی و از اصل را از خود بیگانگی می دانند که اکثرا عرفا و صوفیان در این دسته اند و بالاخره نگرش اسلام به از خودبیگانگی انسان، هم با توجه به فطرت درونی و هم با عنایت به عوامل بیرونی (گمراه کننده) مطرح می شود که در واقع مجموعۀ این دو بعد در اصول «حیات معقول» مطرح شده توبه، به عنوان اصلی ترین عامل بازگشت به خویش که هم بازگشت به خویشتن فطری و خداجویی است و هم بازگشت به احکامی که سمت و سوی محیط بیرونی و جامعه را دارند، در نظر گرفته می شود.