آینده‌پژوهی تجاری‌شدن آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران؛ ضرورت یا الزام!

Abstract

جهان آینده، واقعیت­های اجتماعی و اقتصادی متفاوت و گوناگونی را به همراه خواهد داشت. رشد جمعیت کشورهای در حال توسعه باعث می­شود که منابع اعتباری و بودجه کشور بین افراد بیشتری تقسیم شود. تقاضاهای افراد نیز افزایش می­یابد و آنچه که متعاقب آن پیش می­آید، افزایش قیمت در زمینه­های معیشت، درمان، امنیت ، آموزش، حمل و نقل و غیره است. حوزه آموزش درسراسر جهان نیز مشمول این واقعیت می­شود. دانشگاه به عنوان نهاد آموزش عالی یک واقعیت در حال تغییر است. علیرغم افزایش چشمگیر تعداد دانشجویان متقاضی در این بخش ، تامین و اختصاص بودجه به دانشگاه­ها افزایش چشمگیری نیافته است. از سوی دیگر ماهیت جامعه دانشجویی هم در حال تغییر است و علاوه بر روندهای معمول، دانشجویان بیشتری از گروه سنی میانسالی در این فرایند وارد می­شوند. این دانشجویان بعلت وضعیت خانوادگی و معیشتی، نیاز اجتماعی و شغلی، زمان پاسخگویی به تقاضا و فاصله جغرافیایی، نیازهای متفاوتی دارند که این نیازها، ساختار آموزش و شیوه اعمال آنرا تحت تاثیر قرار می­دهد. آموزش عالی و دانشگاه­هایی که بصورت فعال و حرفه ای در این تغییر اجتناب ناپذیر وارد نشوند و آینده­پژوهی و برنامه­ریزی علمی برای رویارویی با این واقعیت نداشته باشند، در آینده سهم بازار را از دست خواهند داد. نشانه­هایی دیده می­شود که دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی و بخش خصوصی برای تجاری­سازی آموزش عالی و سود بردن از این فرصت جدید سهیم خواهند شد. ضرورت و تقاضای یادگیری مداوم و همیشگی برای دانشگاه، فرصت و ظرفیت بزرگ سودآوری و به تبع آن صرفه اقتصادی را فراهم خواهد آورد. تجاری­شدن آموزش عالی در کشور با عدم­قطعیت­های مهم و چالش برانگیزی روبرو است. آینده­پژوهی تجاری­شدن آموزش عالی می تواند با بررسی گذشته، تغییرات، روندها، نشانگرها، پدیده­های نوظهور، پیشران­های اصلی مرتبط را شناسایی نموده و سناریوهای آینده­های بدیل تجاری­شدن آموزش عالی در ایران را در مواجهه فعال با عدم­قطعیت اصلی پیشران­های محیطی معرفی نماید.