ادبیات عرفانی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
بررسی شأن وجودی «حیوان» در آرا و اندیشه‌های ابن‌عربی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-12-21)با اینکه معمولاً توجه به مسائل محیط زیستی و حیوانات، از دغدغه‌های متأخر بشری به حساب می‌آید، باید دانست مسئلۀ «حیوان» و شأن وجودی آن، از مباحث درازدامن در حکمت و تصوف اسلامی است. ابن‌عربی در شرح آیاتی از سورۀ «صافات» مبنی‌بر ...
-
بررسی ساختاری حکایاتِ یقظۀ (انتباهِ) مشایخ تصوف در منظومه‌های صوفیانۀ فارسی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-12-21)مشایخ صوفیه در مرتبه‌ای فروتر از پیامبر(ص)، اسوه‌های ایمان و عمل صالح برای اهل طریقت‌اند، ازهمین‌رو حکایات مشایخِ صوفیه بخشی مهم از متون صوفیانه است، حاکی از اقوال و افعال و احوال آنان در معامله با نفس، خلق و حق که عموماً ...
-
بررسی و تحلیل انتقال شرّ در متون عرفانی فارسی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-09-22)کرامت از پدیده‌های بسیار مهم در متون صوفیه است. یکی از انواع کرامت‌های مبتنیبر تصرف در نفوس، انتقال شرّ است که دقیقاً نقطۀ مقابل شفابخشی است. در این مقاله سعی شده است باتکیه‌بر مهم‌ترین متون عرفانی بر پایۀ مطالعات ...
-
اقوال و احوال صوفی محتضر، در آینۀ حکایات تذکرة الاولیا عطار و نفحات الانس جامی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-09-22)مرگ معمایی است که بشر از آغاز حیات تاکنون با آن مواجه بوده و تدقیق او در چیستی این پدیده، راهگشا نبوده است. گروه‌های مختلف جامعه باتوجه‌به عقاید، افکار، محیط و سبک زندگی نگرش‌های متفاوتی به مرگ دارند و برخوردشان در مواجهه ...
-
تحلیل نشانه‌شناختی و کارکردهای «خواب و واقعه» در صفوة الصفا ابن‌بزاز اردبیلی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-07-22)نشانه‌های زبانی هر اثر با توجه به تجربه‌های عرفانی و شرایط زمانی، مقامی و زیستی عارف می‌تواند بر معانی متعددی دلالت کند. جست‌وجوی این آفاق معنایی و آشکارکردن روند تولید معنا از رویکردها و اهداف دانش نشانه‌شناسی است. امبرتو ...
-
تحلیل مؤلفه‌های تجربۀ عرفانی در داستان دقوقی با استفاده از نظریۀ والتر استیس و ویلیام جیمز
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-07-22)داستان دقوقی در مثنوی معنوی روایتی چند وجهی است و به‌دلیل ساختار سیالش می‌توان آن را از ابعاد مختلف تحلیل کرد. شناخت ویژگی‌های تجربۀ عرفانی که جوهرۀ اصلی برسازندۀ این تمثیل است، می‌تواند یکی از این تحلیل‌ها باشد. تجربۀ ...
-
قلندریات به مثابه زیرگونه‌ای برای غزل عرفانی (با تاکید بر غزلی از سنایی)
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-12-21)در پژوهش‌های مربوط به قلندریات عمدتاً دو رویکرد اصلی وجود دارد؛ نخست رویکرد تاویلی که در آن تصاویر نمادین -و به ظاهر خلاف عرف و شرع- در این شعرها به مثابه نشانگانی عرفانی مورد تفسیر و تاویل قرار می‌گیرند. دوم رویکرد تاریخی ...
-
«داستان تحول» در کشف الاسرار و عدة الابرار میبدی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-09-22)در برخی حکایت‌های صوفیانه شاهد تغییروتحول یکی از شخصیت‌ها هستیم؛ هرچند انتظار می‌رود در قصه با شخصیت‌های ایستا روبه‌رو شویم. در این موارد شخصیت دگرگون میشود و برخلاف ساختار قصه‌ها، به‌جای وقایع و حوادث، شخصیت، در مرکز و ...
-
نمادها و نمادواره‌های ابداعی در مصیبت‌نامۀ عطار
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-07-22)نماد مفهومی بسیار گسترده است که تعاریف متعددی در کتب مختلف از آن ارائه شده است. در دسته‌بندی نمادها یکی از اقسام نمادهایی که از آن نام برده شده، نمادهای ابداعی است که با عناوینی دیگر چون نمادهای تصادفی، اختصاصی، شخصی و خاص ...
-
ضمیر انعکاسی «خود خود» در غزلیات شمس (بررسی بازتاب یک ویژگی گویشی)
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-12-21)مولانا در آفرینش‌های ادبی خود، به زبانِ طبیعی خانواده‌‌اش که زبان ناحیۀ وَخش و بلخ و شرقِ خراسان است، بسیار توجه داشته است؛ ازین‌رو، بهره‌گیری از گویش‌های محلی این مناطق، برای فهم بهتر آثار وی اهمیت فراوان دارد. در غزلیات ...
-
تطور معنایی واژۀ «خدا» در متون اهل حق از قرن دوم تا هجری تاکنون
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-12-21)چکیده تجلی خداوند اصل اساسی آیین اهل‌حق است. در این نگرش خداوند با تجلی عام جهان هستی را آفریده و با تجلی خاص در جامۀ انسان جلوه‌گر کرده‌است. از این رو، یارسانیان، انسان مجالی ذات(فیض) حق را با اوصاف مختلفی از جمله ...
-
تحلیل عناصر معنادرمانی در منطق‌الطیر عطار نیشابوری
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-12-21)منطق‌الطیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متون ادبیات عرفانی، نمادی از جست‌وجوی انسان برای یافتن معنا و حقیقت است. برای بازنمایی ابعاد بیشتر این اثر ارزشمند، پژوهش حاضر به بررسی ارتباط میان نظریه معنادرمانی و منطق‌الطیرمی‌پردازد. ...
-
تحلیل گفتمان بازنمایی چهرۀ حلاج در آثار خواجه عبدالله انصاری
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-09-22)انصاری صوفی برجستۀ شیوۀ صحو و از علمای مشهور حنبلی است. زندگی‌اش در اهتمام بر نوشتن حدیث، ارشاد و بدعت‌ستیزی گذشت. او نیز مانند دیگر صوفیان هم‌عصر خود چون هجویری و قشیری، در آثار خود ضمن تبیین برخی از مسائل صوفیه، آرای ...
-
پندِ پیران، معرفیِ دست‌نوشته‌ها و تحریرِ تازه و ترجمۀ عربیِ آن
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-09-22)کتاب پند پیران براساسِ یک نسخۀ خطیِ محفوظ در موزۀ بریتانیا به همت جلال متینی تصحیح و در 1357 منتشر شد. نام کتاب و نام نویسنده و تاریخِ تألیفِ آن در متن کتاب نیامده است. در این مقاله، ابتدا دست‌نوشته‌های دیگر پند پیران را ...
-
پایش فراشناختی در مثنوی مولوی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-09-22)یکی از دغدغه‌های اصلی مولانا در مثنوی شرایط حصول شناخت، محدودیت و موانع تحقق آن است. توجه او به مسئلۀ شناخت و ابعاد چندگانۀ آن آرای او را به مرز تفکرات نوین در باب دانش فراشناختی نزدیک می‌کند. مسئلۀ شناخت برای مولانا ...
-
معناشناسی عشق در بازخوانی متون عرفانی بر بنیان نظریۀ ربط
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-07-22)پژوهش حاضر به بازکاوی معنای عشق در گذر از متون عرفانی می‌پردازد. نظریۀ ربط اسپربر و ویلسون که بنیادی زبانی دارد و در گروه مقولات کاربردشناسی شناختی قرار می‌گیرد، چارچوب نظری این پژوهش را شکل داده است. ماحصل این پژوهش نشان ...
-
خرقه‌دریدن، از روزگار باستان تا خانقاه صوفیه
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-07-22)در این پژوهش، سنت خانقاهی خرقه دریدن با آداب مشابهی در فرهنگ‌های ایران باستان، مسیحیت، یهودیت و همچنین برخی رسوم کهن عرب جاهلی، مصری و بین‌النهرینی مقایسه شده است. در بخش نخست این مقاله به معرفی اجمالی سنت جامه دریدن در ...
-
حکمت متعالیه از ساختارگرایی تا پساساختارگرایی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-07-22)یکی از مسائل مهم در فلسفۀ عرفان، نقش ساختارهای تجربه‌گر در محتوای تجارب عرفانی و نسبت این تجارب با یکدیگر است که باعث شکل‌گیری رویکردهای پرینالیزم، ذات‌گرایی، ساختارگرایی و زمینه‌زدایی شده است. در این تحقیقِ تحلیلی‌تطبیقی ...
-
مقاومت سلبی و ایجابی در تذکرة‌الاولیاء عطار
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-04-20)تصوف معطوف به نجات آحاد جامعه است و برای مدیریت جامعه برنامة مدونی ندارد؛ اما این بدان معنا نیست که عرفا نیز نسبت به شرایط اجتماعی و سیاسی اطراف‌شان بی‌توجه بوده‌اند. در این پژوهش تلاش شده با بازخوانی و بازسازی مفهوم مقاومت ...
-
خواجه عبدالله انصاری و نجم‌الدین کبری، بازشناسی دو الگوی متفاوت در سنّت نخست عرفانی
(دانشگاه الزهراAlzahra University, 2024-04-20)خواجه عبدالله انصاری شخصیتی است که آشکارا کوشید یک نظام منسجم در سنّت نخست عرفانی ارائه دهد. امروزه با اسم خواجه و آثارش به خصوص منازل السائرین واژگانی چون عرفان عملی و سنّت نخست عرفانی به ذهن متبادر میشود؛ اما در نوشتار ...
